کالبدشناسی نمایش تعزیه از منظر نظریه اجرای ریچارد شکنر

ارتباط تئاتر، آیین، اجرا و همچنین متن نمایشنامه مهم ترین وجوه نظریه اجرای شکنر را تشکیل می دهد. اجرا یا همان پرفرمنس ارتباط تنگاتنگی با سنت ها، آیین ها و تئاتر دارد. چرا که هر یک از این اوامر منوط بر شرایط فرهنگی و اقلیمی و تئاتری هر کشور می باشد. از آنرو که سنت و آیین ها همگی نمایانگر نوعی نگاه پویا و دقیق به فرهنگ هر کشور است. آیین تعزیه و و کالبدشناسی آن از منظر شکنر نیز در این مقاله همین رویکرد را دنبال می کند. چنانچه تعزیه را جزئی اساسی از هنرهای نمایشی در ایران بدانیم، در خواهیم یافت که همانگونه که شکنر نیز مد نظر دارد؛ بنیان های طراحی تئاتر محیطی در عین حال، می توانند منابعی والا برای آموزش اجراگران این شکل از تئاتر باشند. شکنر جایگاه تماشاگران را عامل می داند که در آنجا اجرا به وقوع خواهد پیوست؛ از منظر وی فضای زنده، فضایی است که در خدمت تئاتر است و نه فقط آنچه در صحنه روی خواهد داد. هدف از این پژوهش مبرهن نمودن روابط حقیقی و عینی میان تعزیه و هنر اجرا است. هنری که سعی در برقرار سازی ارتباط میان اجراگران و تماشاکرن با فضا دارد و همواره در صدد کشف چنین روابط ظریف و در حال تغییری با تعزیه است. از آنرو که نخستین اصل نمایشی تئاتر محیطی، ایجاد و به کارگیری تمام و کمال فضاست. در این پژوهش بر آن شدیم تا دریابیم که تا چه حد ممکن است تعامل میان اجراکنندگان و تماشاگران در فضای اجرا، امری مهم برای تعزیه تلقی شود نتیجه آن شد که نظریه اجرا منظر شکنر به تمامی فضاهای پیرامون، فضاهای درونی موجود در فضا و هم چنین فضاهایی که تمامی صحنه های حضور مخاطب حاضر در آن را شامل می شود، که اجراگران در آن به اجرا می پردازند. درست بسان تعزیه که در ابتدا تماشاگران فضا را احاطه می کرده، با آن ارتباط برقرار کرده و در آخر نیز از آن متاثر میشوند و فعالانه خود را درگیر تمامی وجوه اجرا ائم از: سینه زنی، نوحه خوانی، کاه بر سر ریختن، گل بر تن نشاندن و...میکنند. که در نهایت موجب شده تا تماشاگر نیز همچون بازیگران(اجراگران) تجربه تولید خاص خویش را در فضایی بیبدیل، با دیگری به اشتراک بگذارد. از اینرو در پی چنین امری ما بیشتر به تعامل هر چه نزدیکتر میان تماشاگران و بازیگران(اجراکنندگان) پی خواهیم برد، و این درست همان همپوشانی است که این امر خواهد توانست با نظریه اجرای شکنر برقرار سازد.

کلیدواژه ها:

تعزیه ، اجرا ، شکنر ، تماشاگر ، نظریه.