کوفه از اردوگاهی نظامی تا شهری اسلامی

کوفه اردوگاهی جهت استقرار سپاهیان اسلام بود، که در حاشیه غربی شهر آباد و مهم حیره (مرکز حکومت آل منذر) طرح ریزی شد و با گسترش فتوحات، این شهر محل تمرکز نیروهای مسلمان گردید. خلفیه دوم با اسکان قبائل مختلف سعی داشت در ایجاد شهری مبتنی بر ارزش های اسلامی، و به دور از اندیشه های جاهلی عرب بنا کند. عمر بن خطاب در طرح ریزی کوفه (خطیط)، نظارت کامل داشت و در دوران او این شهر به عنوان جبهه مقدم مسلمانان در فتوحات، اهمیت بسزائی یافت. با به خلافت رسیدن عثمان بن عفان، ساختار قدرت در این شهر به سمت گروهی که اساس قدرتشان قبیله و ثروت بود، تغییر کرد؛ که این امر منجر به اعتراضات و عکس العمل های شدیدی از طرف هواداران ارزش های اسلامی (دلایل اقتصادی نیز داشت) شد و در نهایت همسوئی آنها با معترضان سایر نواحی در مدینه، منجر به قتل خلیفه سوم شد.این پژوهش ضمن بررسی و تبیین وضعیت سیاسى بین النهرین پس از اسلام تا تاسیس کوفه و ساختار شناسی واژه کوفه به علل و چگونگی بنای کوفه و نیز طرح ریزی شهر کوفه و تبدیل کوفه از مجتمع های اردویی تا محلات شهری می پردازد. یاقته این پژوهش با بهره گیری از روش تحلیلی توصیفی به شیوه کتابخانه ای نشان می دهد که کوفه در سال 17 هجری در شرایطی بنیان نهاده شده که اعراب مسلمانان احتیاج مبرمی به یک پایگاه و اردوگاه نظامی داشتند، همسایگی حیره با کوفه سبب رشد سریع آن را از جهات سیاسی و اقتصادی و فرهنگی موجب رشد آن شد و نظام شهری در آنجا با فرهنگی قبیله ای حاکم گشت.

کلیدواژه ها:

حیره ، کوفه ، عمربن خطاب ، فتوحات ، عثمان بن عفان ، شهر نشینی .