کشت میوههای گلخانهای (هیدروپونیک)

با توجه به اینکه کشور ایران در منطقه نیمه خشک کره زمین قرار دارد و بیشتر نقاط مرکزی و جنوبی آن از لحاظ آب در مضیقه کامل بسر می برد، و همچنین بعلت گرم تر شدن کره زمین و بهم خوردن پراکنش باران بطوریکه در بعضی نقاط سیلاب مشکل زا و در مناطق وسیعتری خشکی بیش از حد کشاورزی را تهدید جدی می نماید، اغلب کشاورزان به حفر چاه های عمیق بعضاً هم غیرقانونی در عمق بسیار زیاد تا حدود 350 متر اقدام مینمایند. این روش استحصال آب علاوه بر آنکه به سفرههای آب زیر زمینی خسارات جبران ناپذیری وارد می نماید باعث شور شدن تدریجی آب استحصالی هم شده و غیر اقتصادی نیز میباشد. یکی از راههائی که در پیش روی فارغ التحصیلان کشاورزی قرار دارد استفاده از مکان های بسته با مصرف آب بسیار محدود که اغلب در یک مدار بسته میتواند قرار داده شود میباشد. ایران شاید یکی از اولین کشورهایی می-باشد که اقدام به کشت هیدروپونیک (آب کشت) نموده است. سبزه سفره هفت سین بیانگر این حقیقت میباشد. هیدروپونیک از دو کلمه هیدرو (آب) و پونیک (کشت و کار) تشکیل شده که معنی تحت الفظی آن آب کشت میباشد. با این روش کشت اغلب گیاهان اعم از میوه و گل و سبزی را میتوان در تمام فصول سال با کیفیت بالا تهیه نمود (نمونه هایی از این دست در حین عرایض نشان داده خواهد شد). از مزایای کشت هیدروپونیک می توان کنترل شرایط محیطی از جمله نور، دما، رطوبت و حتی نسبت اکسیژن به گازکربنیک را نام برد. تغذیه گیاهان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و شخص باید با کمبودها و زیادی عناصر و اثر آن ها برای گیاهان آگاهی کامل داشته باشد تا حداکثر استفاده از محلول غذایی شود. فرمول غذایی ذکر شده در ذیل برای تعداد قابل توجهی میوه، گل و سبزی مورد ازمایش قرار گرفته و نتایج رضایت بخشی داشته است. تهیه این محلول بسیار آسان بوده و نیاز به خرید کودهای شیمیایی وارداتی را کم می نماید. محلول های غذایی مصرف شده می تواند بازیافت شده و پس از اندازه گیری EC و pH و اضافه کردن مواد مصرف شده مجدداً آنرا مصرف نمود . بدین ترتیب هم در مصرف آب و هم مواد غذایی صرفه جویی می شود. در غیر اینصورت محلولهای غذایی زیادی که بصورت زه آب از گلدانها با بستر خارج میشود را میتوان به مصارف دیگر رساند. در کشت هیدروپونیک بافت نگهدارنده گیاه میتواند کوکوپیت، برلایت، ورمیکولایت، ماسه یا سنگریزه باشد. این مواد اغلب بی خاصیت بوده (inert) و در تغذیه گیاه اثر ندارند. از مزایای دیگر کشت هیدروپونیک استفاده از حجم گلخانه بجای سطح می باشد که تعداد گیاه در واحد سطح را چندین برابر افزایش می دهد . با فراهم نمودن شرایط محیطی مناسب می توان اقدام به کشت گیاهانی نمود که بومی منطقه نیستند نمونه هایی از این دست به معرض دید قرار داده خواهد شد. برای مثال کشت و تولید موز، آناناس، آووکادو و در داخل گلخانه هیدروپونیک امکان پذیر میباشد. گلخانه های هیدروپونیک از لحاظ جغرافیایی باید در مکانی احداث شود که حداکثر بهره گیری ا ز امکانات طبیعی بخصوص حرارت امکان پذیر باشد. اگر چه کنترل امراض و آفات با سموم براحتی در مراحل اولیه امکان پذیر است ولی توصیه اکید بر این است که شرایط را در داخل گلخانه بگونهای فراهم نمود که از نشو و نمای قارچها بخصوص سفیدک mildew powdery و آفات مثل کنه قرمز (Red spider) و شته ها (Aphids) جلوگیری شود . این عمل با کنترل دقیق حرارت و رطوبت تا حدود زیادی امکان پذیر است. از جمله معایب کشت هیدروپونیک سرمایه گذاری اولیه است که اغلب نسبتاً بالا بوده و در صورت نداشتن آگاهی کافی و یا بنا نمودن گلخانه در جایی نامناسب از لحاظ جغرافیایی ممکن است شخص را با عدم موفقیت مواجه سازد. نکته منفی دیگری که شایان ذکر است این است که در صورت نشو و نمای آفات و استفاده بی رویه از سموم، اغلب حشرات به سموم مصرف شده مقاوم شده که در چنین شرایطی توصیه این است که بجای بالا بردن دز سم کلا گلخانه را با گاز گوگرد 2 SO ضدعفونی کامل نموده و دوباره اقدام به کشت نمود