بررسی تاثیر همجواری با کلانشهر مشهد بر تحولات کالبدی – فضایی سکونتگاه های روستایی پیرامون

جریانهای فضایی متفاوتی بین کلانشهر و سکونتگاه های روستایی پیرامون وجود دارد. این جریانها بسیاری از تحولات را در روستاها شکل داده اند. در این تحقیق سعی شده است به شناخت و معرفی عوامل تاثیرگذار برتحولات فضایی-کالبدی روستاهای پیرامونی کلانشهر مشهد پرداخته شود. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی - تحلیلی و نوع آن ازنظر هدف، بنیادی است. برای جمع آوری اطلاعات از روشهای اسنادی و میدانی استفاده شده است. جامعه نمونه 28 روستای بالای 20 خانوار در مجموعه شهری مشهد میباشد که از طبقات مختلف جمعیتی و فواصل متفاوت با شهر مشهد انتخاب شدند. از مجموع 20083 خانوار در نقاط روستایی نمونه، با فرمول کوکران، حجم نمونه 377 خانوار به دست آمده این افراد با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. تبیین شاخصهای موثر در تحولات کالبدی – فضایی سکونتگاه های روستایی با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) (دیدگاه 32 کارشناس) انجام شد. که شاخصهای اقتصادی با وزن 0,3556، سیاسی و نهادی - مدیریتی با وزن 0,2233 و فضایی – کالبدی با وزن 0,2029 بیشترین تاثیر را درتحولات کالبدی سکونتگاه های روستایی پیرامونی شهر مشهد داشته و در مقابل شاخص های زیست محیطی با وزن 0,0353 کمترین ضریب تاثیر را در تحولات کالبدی – فضایی سکونتگاه های روستایی داشته است. ازنظر روستاییان شاخص فضایی- کالبدی با میانگین 3/6 بیشترین و شاخص اقتصادی با میانگین 3/43 کمترین تاثیر را در تحولات کالبدی فضایی روستایی داشته است. که با توجه نتایج آزمون T تک نمونه ای مستقل نیز شاخصهای کالبدی- فضایی (با مقدار (T=16,89، اجتماعی (با مقدار (T=15,01 و زیست محیطی (با مقدار (T=14,58 از شاخصهای مهم در تحولات کالبدی- فضایی روستایی میباشد. نتایج تحلیل فضایی و رتبه بندی روستاهای نمونه با مدل ارزیابی تولید وزنی تجمعی (WASPAS) مشخص کرد روستاهای گرجی سفلی، حسین آباد قرقی و دوست آباد دارای بالاترین سطح تحولات کالبدی-فضایی بوده است.

کلیدواژه ها:

عوامل اجتماعی- فرهنگی ، عوامل نهادی- مدیریتی ، عوامل اقتصادی ، عوامل کالبدی-محیطی ، کلانشهر مشهد.