ریشه های نمادین و مفهومی قالیچه درختی قهستان

جایگاه فرش دستبافت ایران در میان انبوه هنرهای سنتی و دستی بر جای مانده از تاریخ فرهنگ و هنر ایران، در چنان مرتبه ای قرار دارد که از آن به عنوان شناسنامه فرهنگی کشور یاد می شود. این محصول از دیرباز به عنوان مهمترین کالای صادراتی به دنیای خارج به شمار می آمده است. از جمله مناطق قالیبافی در ایران که فرش دستبافت آن شهرت جهانی داشتهقهستان، یکی از مراکز قالیبافی شهرستان بیرجند، بوده است؛ به طوری که اغلب سفرنامه نویسانی که از این منطقه بازدید به عمل آوردهاند، ضمن تمجید از قالی شهر بیرجند، قالیبافی در شهر قهستان را ستوده اند. قالی شهر قهستان از حیث نقشه و طرح چندان غنی نیست و مهمترین طرح اکثر قالی های بافته شده این منطقه، طرح لچک و ترنج با نقشمایه های اسلیمی،ختایی و ریزهماهی است. با این وجود، علاوه بر طرح لچک و ترنج، طرح های دیگری از جمله طرح درختی نیز تولید می شده است. نقش غالب قالیچه های درختی شهر قهستان، نقش درخت سرو است که برای پر کردن فضا از نقوش گیاهی و حیوانی نیز در بافت آن استفاده می شده است. با توجه به اینکه قالیچه درختی با بافت انبوه تولید نمی شده، احتمال می رود به دلیل کیفیت بالای بافت فرش در شهر قهستان، این قالیچه ها سفارشی بوده باشد. در این پژوهش ضمن معرفی دو قالیچه درختی شهر قهستان و نمادشناسی آن، به پیشینه قالیبافی منطقه مورد مطالعه پرداخته شده است. روش تحقیق در این پژوهش به صورت توصیفی و تحلیلی بوده که داده های آن از طریق مطالعه کتابخانه ای جمع آوری شده است. اهداف پژوهش: معرفی پیشینه قالیبافی در شهر قهستان. نمادشناسی نقش درخت در قالیچه های قهستان.سوالات پژوهش: نوع نقوش به کار رفته در قالیبافی قهستان کدامند نقوش و عناصر نمادین در قالیچه درختی شهر قهستان تا چه اندازه نشات گرفته از تفکرات و اعتقادات ملی و مذهبی بافندگان بوده است

کلیدواژه ها:

قهستان ، قالی ، درخت سرو ، نماد ، نقش