بررسی سازوکارهای مؤثر بر آبیاری باغات ناحیه شمال خوزستان

با توجه به اینکه امروزه کشاورزی با بحران هایی همچون کمبود آب و الودگی ذخایر آبی، انتقال آب کشاورزی به سایر بخش ها و کارآیی پایین مصرف آب در کشاورزی روبرو می باشد. بنابراین نیازمند نگاه دقیق به این موضوعات می باشد. تحقیق حاضر با هدف میزان استفاده از سازوکارهای مؤثر در مدیریت آبیاری توسط باغداران در سال 1390 انجام شده است. اهداف اختصاصی تحقیق شامل شناسایی ویژگی های جمعیت شناختی، شناخت عوامل مؤثر بر مدیریت بهینه آبیاری، بررسی موانع و محدودیت های به کارگیری مدیریت بهینه آبیاری در باغات مرکبات و تعیین مهمترین منابع اطلاعاتی باغداران جهت کسب اطلاعات لازم در زمینه مدیریت آبیاری می باشد. تحقیق حاضر از نوع تحقیقات نظری- کاربردی و از لحاظ روش تحقیق، توصیفی- همبستگی و تحلیلی است. در این تحقیق شهرستان دزفول به عنوان منطقه مورد پژوهش و باغداران به عنوان جامعه آماری درنظر گرفته شده اند. متغیرهای مستقل این تحقیق ویژگی های فردی، حرفه ای، اقتصادی، میزان مواجهه با مسائل و مشکلات مدیریت آبیاری، میزان استفاده از کانال های ارتباطی و میزان استفاده از شیوه های آموزشی- ترویجی توسط باغداران می باشند. به منظور دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده و آزمون فرضیات از آمار توصیفی و استنباطی استفاده گردید. نتایج نشان داد که 71/4 درصد باغداران دارای تحصیلات متوسطه و پایین تر از آن بوده و 29/6 درصد آنها از سطح سواد دیپلم و بالاتر برخوردارند. در مورد میزان استفاده از شیوه های آموزشی- ترویجی و تأثیر آنها در یادگیری، نتایج نشان داد که باغداران مورد مطالعه از جلسات بحث و گفتگوی باغداران با یکدیگر و کارشناسان و آموزش از طریق مزارع نمایشی به ترتیب بیشترین استفاده و تأثیر و از شیوه های پخش برنامه های آموزشی در رسانه های گروهی و بیان شفاهی اطلاعات تخصصی به روش سخنرانی به ترتیب کمترین استفاده و تأثیر را در خصوص مدیریت آبیاری باغات دارند. بررسی همبستگی بین متغیر وابسته و متغیرهای مستقل تحقیق نشان داد که بین متغیرهای میزان استفاده از شیوه های آموزشی- ترویجی، میزان استفاده از کانال های ارتباطی و هزینه تأمین آب، سن باغداران و سابقه کار باغداری، میزان فاصله باغ تا نزدیکترین مرکز خدمات کشاورزی، میزان سابقه کار، شیوه های آموزشی- ترویجی و هزینه تأمین آب با متغیر استفاده از سازوکارهای مؤثر در زمینه مدیریت آبیاری باغات مرکبات رابطه معنی دار لیکن بین متغیرهای درآمد کل، عملکرد محصول و مساحت باغ با متغیر استفاده از سازوکارهای مؤثر در زمینه مدیریت آبیاری باغات مرکبات رابطه معنی داری بدست نیامد. همچنین مقایسه میانگین استفاده از سازوکارهای مؤثر در زمینه مدیریت آبیاری باغات مرکبات توسط باغداران با استفاده از آزمون های تحلیل واریانس یکطرفه و t نشان داد که بین میانگین استفاده از سازوکارهای مؤثر در زمینه مدیریت آبیاری باغات مرکبات توسط باغداران برحسب سطح تحصیلات و نوع مالکیت اختلاف معنی داری وجود دارد. نیز بین میانگین استفاده از سازوکارهای مؤثر در زمینه مدیریت آبیاری باغات مرکبات توسط باغداران برحسب محل سکونت اختلاف معنی داری مشاهده نشد. نتایج نشان داد که از بین متغیرهای مستقلی که بر متغیر وابسته تحقیق نقش معنی داری داشته اند، چهار متغیر میزان استفاده از شیوه های آموزشی- ترویجی، میزان استفاده از کانال های ارتباطی، سن و فاصله تا نزدیکترین مرکز خدمات کشاورزی مهمترین متغیرهای مستقل مؤثر بر متغیر وابسته تحقیق بوده و بطور تعاملی 52 درصد تغییرات متغیر وابسته تحقیق را تبیین می کنند. جهت مقایسه اثرات چهار متغیر مستقل موجود در مدل رگرسیون بر روی متغیر وابسته از ضرایب استاندارد شده (Beta) استفاده شد که نشان داد متغیر مستقل میزان استفاده از کانال های ارتباطی دارای بیشترین نقش می باشد.

کلیدواژه ها:

مدیریت ، ابیاری ، باغات ، بهره وری