ارزیابی تنوع ژنتیکی گندم های امر اهلی و وحشی ) Triticum dicoccum Schübl . و Triticum dicoccoides Aschers .( با استفاده از نشانگر ریز ماهواره (ssr)

گندم امر ) Emmer ( آلوتتر اپلوئیدی است که در حدود 350 هزار سالپیش از تلاقی دو گونه تریتیکوم یورارتا ) Triticum urartu, AA ( وآجیلوپس اسپلتویدس ) Aegilops speltoides, BB ( در خاورمیانه بهوجود آمده و جد گند مهای دوروم ) T. turgidum L. ssp. DurumDesf ( م یباشند. گندم امر دارای دو زیرگونه وحشی ) T. turgidumL. ssp. dicoccoides Aschers ( و اهلی ). T. turgidum L. sspdicoccum Schübl ( م یباشد که فرم اهلی آن، از نوع وحشی مشتقشده است. گندم امر دارای پوشینه سخت و محورسنبله شکننده بودهو بذرهای آن در زمان رسیدن، به سختی از پوشینه جدا م یشوند. دراین تحقیق، تنوع ژنتیکی 40 ژنوتیپ گندم امر از جمله ارقام محلیجم عآوری شده از استا نهای آذربایجان غربی و کردستان به همراهژنوتی پهای امر وحشی مربوط به برخی کشورهای هلال حاصلخیز بااستفاده از 27 نشانگر ریزماهواره )تقریبا دو نشانگر از هر کروموزوم( برروی ژل سکونسینگ در شرایط واسرشت بررسی شد. آغازگرها مجموعا 178 آلل مختلف را با میانگین 59 / 6 آلل در هر لوکوس تکثیر کردند.تعداد آل لهای تکثیر شده توسط هر آغازگر از 186 gwm( 11 ( تا 2عدد ) 2 gdm ( متغیر بود. تنوع ژنی آل لها از 14 / 28 edm( 0 ( تا 90 / 0369 Xgwm( ( متغیر بوده و دارای میانگین 68 / 0 بود. همبستگی زیادیبین هتروزیگوسیتی مورد انتظار ) HT ( و تعداد آل لهای هر نشانگر مشاهدهشد ) 0.01 < p ;0.78 = r (. ضریب تمایز ژنی ) 0.25=GST ( نشان دادکه تنوع ژنت کیی بین نمون ههای مناطق )کشورها( مختلف 25 % و درونمناطق 75 % است. نمون ههای کشور اردن ) 8261 / 3( و نمون ههای کشورارمنستان ) 6087 / 1( بترتیب بیشترین و کمترین میانگین آللی در هرلوکوس را داشتند. میانگین ضریب تنوع ژنی از 2731 / 0 )ارمنستان(تا 6593 / 0 )اردن( متغیر بود. ضریب فاصله ژنت کیی بین جفت مناطقمختلف، از 24 / 0 )بین آذربایجان و گرجستان( تا 13 / 1 )بین آذربایجانو تر یکه( متغیر بود. دو مولفه اصلی اول حاصل از تجزیه به مولف ههایاصلی ) 43/75 ،)PCA درصد تغ ییرات بین ژنوتی پها را توجه کرده ونمودار نقط های حاصل از آن تا حدودی، مناطق مختلف را از نظر نمون ههااز کیدیگر تف کیک کرد که البته الگوی مشابهی از ارتباط ژنت کیی دردندروگرام حاصل از تجزیه کلاستر بدست آمد. این مطالعه اطلاعات تنوعژنت کیی گند مهای امر ایرانی و ارتباط آن با نمون ههای سایر کشورهایهلال حاصلخیز را نشان داد که م یتوان از آن در برنام ههای نگ هداری واصلاح ذخایر ژنت کیی استفاده کرد.

کلیدواژه ها:

تنوع ژنتیکی ، نشانگر ریز ماهواره ، گندم تتراپلوئید ، گندم امر و ژل سکونسینگ