تبیین ابعاد نظری و عملی معماری خاک

کالبد طبیعی انسان از خاک و طبیعت و سرشت وی بر خاسته از آن است و دوباره به خاک برمی گردد. براساس آموزه های دینی ما خداوند انسان را از خاک آفرید. خلق الانسان من صلصال کالفخار . (سوره الرحمن – آیه 14 ) پیدایش موجودی شعورمند و صاحب اراده از گلی خشکیده (چون انسان)، شایان تامل و درس آموزی است. ما خود در عرف اجتماعی و فرهنگی خویش نیز اظهار می داریم که امواتمان را به خاک می سپاریم نه اینکه در خاک می کنیم. این سپاردن خود محمل معنایی سترگ است. کالبد معماری خاک نیز مانند کالبد انسان از خاک تصاعد یافته و دوباره به خاک بر می گردد. همین تجانس باعث سازگاری معماری خاک با سرشت آدمی شده است .کالبد ها محل پیدایش و اسباب پرورش نفس است و نفوس انسان ها نیز در کالبد طبیعی خود رشد یافته و متعالی می شوند . طبیعت؛ رحم پرورش برای انسان است و معماری نیز به عنوان بخشی از این طبیعت به هم وابسته و پیوسته، به تناسب خود محل رشد و تعالی و پرورش انسان است. معماری سنتی شرق ایران نیز با کرامت ها و کرشمه ها و بی کرانگی های خاک ، همخو و همراه است. تمهیدات و تدبیرهای معماران این خطه شریف از کشور همواره خاک را به نظر کیمیا می سازد و از کم بهایی صوری به بهامندی سمایی می رساند. این مقاله با هدف معرفی ابعاد نظری و عملی معماری خاک و با فرض بهره وری از شاخص های ارزشی آن در معماری معاصر ایران به رشته تحریردرآمده است.