مرور خط پهلوی در معماری آثار باستانی سه گانه برج لاجیم، میل رادکان، و برج رسکت

با نگاهی کوتاه به محیط اطراف می توان دریافت معماری به عنوان یک هنر ارتباط پیچیدهای با سایر علوم و بخش اعظمی از هنرهای دیگر دارد. خط و نوشته یکی از انگاره هایی است که از دوران باستان از طریق نظام نوشتاری به درون بافت معماری وارد شده است. در دوران باستان از زمان شکل گیری هیروگلیف مصری و خط میخی فینیقی و بعدها ورود به فلات ایران، گذر از فرآیند درون زایی و تبدیل آن به خط پهلوی، جلوه های هنری خط پهلوی به ساختار معماری این کهن بوم راه یافت. خط پهلوی که در ساختار برج ها نقش بسته حاوی مضامین زیبایی شناختی است و بر زیبایی های معماری آنها که از سویی سنت های کهن آسیای مرکزی را با خود به همراه دارند و از سوی دیگر با ویژگی های معماری بومی تبرستان تلفیق شده اند افزوده است. از جمله آثار باستانی درون فلات ایران که وجود خط پهلوی در بافتار معماری آن بر ارزش- های دیگر آن افزوده است آثار باستانی سه گانه ای است که در گستره جغرافیای تبرستان از سده چهارم قمری تا به امروز به یادگار مانده است. دو عنصر بنیادین این بناهای شاخص معماری و خط است و هر سه اثر در بافت اصلی معماری با خط پهلوی و خط عربی مزین شده اند: برج لاجیم آرامگاه اسپهبد شهریار آخرین اسپهبد دوره نخست حکومت باوندی در تبرستان یادگار سده چهارم قمری، میل رادکان یادگار سده پنجم قمری که ممکن است مقبره اسپهبد ابوجعفرمحمد بن وندربن یکی از اسپهبدان باوند باشد که همزمان با آل زیار در کوهستان های تبرستان حکومت می کرد، و برج رسکت معروف به شهاب سنگ اسپهبد شروین یادگار سده پنجم قمری، که در این پژوهش معرفی می شوند.

کلیدواژه ها:

معماری باستانی ، خط پهلوی ، برج لاجیم ، میل رادکان ، برج رسکت