هفده الگوی پایه تقارن در هنر و معماری

تقارن مفهومی کاربردی در بسیاری از علوم و فنون می باشد که به همراه بیان ساده و مختصرگویی، امکان ساختارمندی و سازماندهی یک مجموعه ی مرکب از عناصر متعدد و مختلف را فراهم می آورد. در حوزه هنر و معماری نیز مفهوم قرینگی همواره مطرح بوده و هست. نظریه پردازان در دوره های مختلف در مدح این فن نظریاتی ارایه داده و در برخی دوره ها نیز آن را مذموم پنداشته اند. معماران هر دوره برمبنای موقعیت و نیازهای موجود، از نوعی تقارن در اثر خود بهره گرفته اند. از این رو به کارگیری خلاقانه نوعی از تقارن -و یا عدم تقارن- در یک طرح از اندیشه های معمارانه محسوب می شود. چرا که تقارن تنها ابزاری برای نظم و سازمانده ی نبوده و خود حاوی معانی و اثراتی فراتر از بعد کالبدی می باشد. جرج پولیا ضمن مطالعه بر روی انواع قرینگی، از طریق ریاضیات توانست هفده نوع تقارن را در سطوح دو بعدی معرفی نماید که پایه و اساس سایر قرینگی ها محسوب می شوند. مقاله حاضر ضمن مرور اجمالی بر انواع تقارن و جایگاه آن در معماری سعی دارد تا با ارایه هفده الگوی مذکور قواعد حاکم بر هر کدام را شرح داده و از این طریق به معرفی و تفسیر نظریه جرج پولیا بپردازد. به دلیل پیچیدگی برخی از الگوها شناسایی دقیق وجه تمایز آنها امری دشوار است و قابلیت ادغام الگوها در یکدیگر این دشواری را دوچندان می کند. در مجموع از بررسی ویژگی های حاکم بر هر الگو و پیگیری تقارنهای چهارگانه در آنها می توان نتیجه گرفت تمامی الگوهای هفده گانه مطرح شده توسط جرج پولیا به نوعی ترکیبی از چهار دسته اصلی تقارن هستند. تعداد تقارن های ترکیبی، چگونگی دوران و زوایای چرخش، جانمایی محورهای بازتاب نسبت به یگدیگر، و همچنین قرارگیری مراکز دوران نسبت به محورها تمایز اصلی الگوهای هفده گانه محسوب می شود.

کلیدواژه ها:

انواع قرینگی ، تقارن در معماری ، جرج پولیا ، هفده الگوی تقارن