معماری اسلامی و دوگانگی مفهومی آن

عنوان هنر و معماری اسلامی زمانی که برای نخستین بار توسط محققین غربی به کار گرفته شده اشاره ای عام به هنر و معماری جهان اسلام داشت. اما به مرور زمان ابهاماتی در کاربرد واژه ی اسلامی به شکل نخستین آن روی داد که تا به امروز، شکل روشن و شفافی در تحقیقات معماری به خود نگرفته است. در این مقاله با استفاده از منابع مکتوب معماری و براساس روش توصیفی - تحلیلی سعی شده تا با کند و کاو در تلقی های مختلف و مفاهیم قابل برداشت از اصطلاح معماری اسلامی، مراد از واژه اسلامی و نتایج مترتب بر به کارگیری آن اعم از مزایا و معایب روشن گردد. در مطالعه ی تاریخ معماری اسلامی شیوه نگرش های مختلفی را مشاهده می کنیم که با بینش های متفاوتی وارد شناخت و ساخت معماری اسلامی شده اند و هر اندیشمندی از زاویه دید خود وارد این عرصه گردیده است. این مطالعه ضمن بررسی دیدگاه های مختلف معماری اسلامی، اعم از دیدگاه اعتقادی، تاریخی و جغرافیایی به واکاوی برداشت مورخان غربی و معماران مسلمان از اصطلاح معماری اسلامی می پردازد که مشخص می سازد کاربرد واژه اسلامی در حوزه تاریخ معماری، که به معماری به وجود آمده تحت تاثیر فرهنگ اسلامی در سرزمین های اسلامی اشاره دارد- بعضا سبب ایجاد گمراهی گشته است. اما در حوزه مبانی نظری، معماری مطلوب و آرمانی منطبق بر تعالیم اسلام مورد توافق بیش تر بوده و جایگاه والای اندیشه اسلامی را در محدود نبودن به زمان و مکان می شناساند.

کلیدواژه ها:

معماری اسلامی ، تاریخ معماری ، مبانی نظری معماری اسلامی