بررسی تطبیقی رقص سماع و رقص شیوا

از دیر باز در سرزمین های شرقی خصوصا ایران و هند مناسکی برای تقویت همبستگی های اجتماعی، مذهبی وجود داشته که خود این مناسک دارای تقدس بوده است. از جمله این مناسک، رقص های آیینی سماع و شیوا است که در میان فرق متصوفه در ایران و هندوها رواج دارد. از دیدگاه هنر، زبان رقص، زبان نماد و نشانه و وسیله ای برای ارتباط ساختارهای اجتماعی و فرهنگی است. بررسی رقص در آیین ها برای شناخت کامل تر مذاهب و فرهنگ های برخاسته از آن لازم و ضروری است. همچنین برای شناخت بهتر مراسم آیینی، تطبیق و مقایسه آن با مراسم های دیگر، به روشن شدن بهتر مسایل کمک می کند. در این مقاله که هدف آن مقایسه و تطبیق دو مراسم آیینی رقص سماع و شیواست با استفاده از روش مطالعه تطبیقی به بررسی و نقد دوگونه از مهمترین رقص های آیینی- اسطوره ای یعنی رقص سماع در ایران و رقص شیوا در هند و بررسی اشتراکات آنها پرداخته شود. نتایج بررسی ها نشان می دهد که این دو رقص هر دو ریشه مشترک فرهنگی هندواروپایی دارند و نشان دهنده باورهای دینی پیروان آنها و رابطه عمیقشان با مبدا آفرینش می باشد. همچنین در اجرای آیین رقص نیز اشتراکات دیگری دارند که به طور خلاصه عبارتند از: وحدت وجودی، عشق و محبت، آشکار شدن و دریافت حق و سرور ناشی از این دریافت در رقص. اشتراکات دیگری ازجمله رنگهای مشترک در نماد های هردو آیین، آلت های موسیقی کوبه ای که معنای مشترکی را داراست و سرکوب منیت و هوس های شهوانی وجود دارد. به طور خلاصه می توان گفت که در هر دو آیین رسیدن به حق و حقیقت هدف اصلی رقصها و مراسم آیینی آن ها است.

کلیدواژه ها:

تصوف ، ودایی ، سماع ، شیوا ، رقص