هنر آجرکاری در معماری معاصر ایران (نمونه موردی مسجد جامع همدان)

آجر از جمله مصالح کارآمدی است که دارای ریشه های فرهنگی و بومی بوده و گذر ایام از ارزش های آن نکاسته است. این ماده ارزشمند ساختمانی دارای جایگاهی والا در معماری گذشته و حال این سرزمین می باشد. که هم در تزئین و هم در ساخت بنا استفاده شده اگرچه با ورود مصالح مدرن و شناخته شده امروزی حضور آجر در نماهایی ابنیه شهری کم رنگ تر گشته، لذا به واسطه معرفی این ماده کهن و ارزشمند بومی می توان نگاه ها را به سوی ارزش های زیبایی شناسانه و معنادار آن معطوف نموده و معماری و شهرسازی خود را به سوی احیای ارزش های معماری بومی که دارای هویت ایرانی - اسلامی می باشند، هدایت نمود .آجر نه تنها در ایران بلکه در اکثر نقاط دنیا به عنوان یک مصالح محبوب، همچنان مورد استفاده قرار می گیرد. شناخت ابعاد گوناگون آن می تواند راهگشای شناخت هرچه بیشتر ارزش های معماری ایرانی گردد. بررسی و شناخت گونه های مختلف آجر و ارتباط آن با کاربرد و قابلیت های تزئینی آن می تواند در احیاء و رونق دوباره آن موثر باشد که پژوهش های متفاوت و در عین حال متنوع نسبت به آجر نشان دهنده اهمیت شناخت آجر است. اوج تکامل آجر را در آجرچینی و آجرتراشی کف و جرزها، طاق ها و گنبدها می توان نگریست. معماران چیره دست توانستند از خاک، این ماده به ظاهر نازیبا، دست به خلق بناهایی چشم نواز بزنند. با نگاهی اجمالی به نمای ساختمان های امروزی، می توان به ضرورت حضور آجر در آنها به عنوان عامل وحدت بخش در نمای شهرها جهت هویتبخشی و حفظ ارزش های معماری بومی و ایرانی پی برد. بدین منظور مطالعات تئوری مجموعه حاضر، در حوزه های تاریخچه خشت و آجر و مفاهیم زیباشناختی برآمده از آن و نحوه استفاده خلاقانه آجر در مسجد جامع همدان در قالب آجرچینی، آجر تراشی وهنر استفاده و ابزارهای ساخت آن و تکنیک های چیدمان آجر فراهم آورده است.

کلیدواژه ها:

آجر ، آجر چینی ، آجر تراشی ، هنر تزیینی ، حفظ ارزش های معماری بومی و ایرانی