شاخص های معماری مسکونی جلگه غرب گیلان ( مطالعه موردی جلگه غرب تالش)

در بررسی تاریخچه و شناسنامه مناطق مسکونی بشر اعم از روستا یا شهر در سراسر کشور عزیزمان ایران در مییابیم که تشکیل روستاها و یا شهرها تابعی از امکانات و محدودیتهای گوناگونی بوده که جبرا شکل گیری شهرها و روستاها را در مسیری خاص محدود و محصور کرده است. محدودیتهایی از قبیل : جغرافیای منطقه و عوامل جغرافیایی چون آب و خاک و هوا و نیز موقعیت جغرافیایی مکان که منجر به شکوفایی یا متروک شدن این واحدها میگردید شناخت و دسته بندی صحیح گونه های مختلف معماری میتواند در درک بهتر فضا، حفاظت از آن و نیز در دستیابی به شیوه های جدید طراحی مفید واقع گردد. استان گیلان در شمال کشور و در کنار سواحل جنوبی دریای خزر قرار گرفته است . از خصوصیات بارز آن رطوبت و بارندگی زیاد است که عامل اصلی شکل گیری معماری و شهرسازی این ناحیه میباشد. مجتمع های زیستی سواحل خزر، از معماری ویژه ای برخوردار هستند که شاید بتوان نمونه های با ارزش آنها را در شهرستان تالش که در حد فاصل یک صد کیلومتری مرکز استان گیلان (رشت) قرار گرفته است مشاهده نمود. شناخت معماری منطقه تالش، در حقیقت شناخت مردمانی است که روند زندگی خود را در قالب معیارهای انسانی و فرهنگی در مساکنی به صداقت و سادگی پیرامون خود گذرانده و سیر تاریخی آن را تا به امروز ادامه داده اند. صداقت از آن روی که شکل فضاهای خارجی و همچنین فضاهای داخلی منازل با جلوه های بدیع طبیعت و احساس های عاطفی و انسانی تلفیق یافته و حس آرامی در انسان به وجود می آورد، و سادگی از آن جهت که در به کار گیری از مصالح و ابزار و حتی استفاده از رنگ های شاد در هماهنگی کامل با طبیعت سرسبز، جنگل و دریا قرار می گیرد. در حقیقت، این معماری دارای ویژگی های ارزنده ای است که حاصل کنش و واکنش متقابل انسان و طبیعت است و تواما غنای ویژه ای به اقلیم می دهد.این نوشتار سعی بر آن دارد تا شاخص های معماری منطقه تالش را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. اطلاعات مقاله حاضر بر اساس مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات میدانی گردآوری شده و از جامعه آماری بناهای مسکونی و خانه سنتی در تالش که دارای معماری ارزشمند بوده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است . به همین سبب ابتدا به توصیف وضع موجود پرداخته شده و سپس به عناصر کالبدی روستا و فضاهای موجود در بناها و گونه های روستاهای منطقه پرداخته شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان دهنده آن است که روند گسترش بناهای منطقه بر اساس الویتهای اقلیمی به ترتیب از سمت شرق به غرب و سپس در ارتفاع شکل گرفته است و بطور کلی سه الگوی معماری در بافت منطقه تالش یافت می شود، که این سه الگو عبارتند از خانه های کرسی بلند، خانه های تلار دار و خانه های غلام گردشی. که خانه های با الگوی کرسی بلند با اختصاص 73 % بیشترین میزان در بافت روستا و خانه های تلار دار نیز با 24 % به دلیل هزینه های بالای اجرا کمتر مورد استقبال قرار گرفته است و همچنین آخرین گونه از خانه های روستا که به غلام گردشی معروف می باشد با اختصاص 3% از مجموع آمارهای ارایه شده در گونه شناسی بناهای منطقه تالش مورد استفاده قرار گرفته است.

کلیدواژه ها:

تالش ، گیلان ، معماری سنتی ، معماری مسکونی ، فرهنگ عامه