برنامه ریزی ظرفیت اراضی فرسوده مشهد برای توسعه میان افزا (نمونه موردی: محله نوده)

از چالش های مهم برنامه ریزی کاربری زمین در شهرها، کمبود زمین برای توسعه و تامین نیازهای جدید مناطق شهری است. در چنین فضاهایی و نیز در مقابل نیازهای جدید جامعه و ناکارایی فضاهای موجود بویژه محلات فرسوده، نیاز به توسعه جدید و استفاده از تمام توانمندی های موجود را در داخل شهر اجتناب ناپذیر می سازد که در قالب توسعه میان افزا مطرح می شود. محله نوده مشهد یکی از محلات فرسوده شمال غربی مشهد است که با مشکل کم یابی فضا و ناکارآمدی بافت مواجه است. در این مقاله با بررسی شاخص های توسعه میان افزا در محله مطالعاتی سعی در ارزیابی نقاط قوت و ضعف توسعه مجدد محله دارد تا بتوان ظرفیت توسعه میان افزا را شناسایی و در برنامه ریزی های آتی ملاک عمل مدیران شهری مشهد قرار گیرد. براین اساس روش تحقیق مقاله حاضر توصیفی تحلیلی مبتنی بر سوات و نرم افزار GIS است. بدین صورت که با مطالعه کتابخانه ای شاخص های توسعه میان افزا در اراضی فرسوده استخراج و سپس لایه های اطلاعاتی آن در GIS تدوین و براساس آن نقاط قوت و ضعف در قالب جدول SWOT تنظیم و بدنبال آن راهبردها، سیاست ها و اقدام مربوطه ارائه می شود. نتایج پژوهش نشان می دهد که محله نوده دارای ظرفیت بسیار بالای توسعه میان افزا از لحاظ مساحت زیاد اراضی بایر، درصد بالایی از ساختمان های با کیفیت تخریبی و نیز تعداد طبقات پایین بوده و همچنین وجود تعداد زیاد قطعات زمین کوچکتر از 200 متر مربع که نیاز به تجمیع و توسعه مجدد دارند، از دیگر ظرفیت های توسعه میان افزای محله است. از مشکلات محله می توان به معابر با عرض کمتر از 6 متر، نفوذپذیری پایین، آلودگی بالا و کمبودهای خدماتی به ویژه نبود فضای سبز اشاره نمود. بنابراین می توان اینگونه گفت که با استفاده از ظرفیت های توسعه میان افزا در محلات فرسوده شهری و تقویت پتانسیل های توسعه محله ای، بتوان جلوی گسترش بی رویه شهرها را گرفت و از بین رفتن زمین های کشاورزی و تحمیل هزینه های هنگفت جلوگیری کرد. در این راستا می توان راهبردهای انتظام همجواری و سازگاری کاربری ها، هدایت توسعه به درون، تامین خدمات پشتیبان سکونت در مقیاس های عملکردی متفاوت، تعریف حس مکان مطلوب در عرصه های همگانی و حفظ محیط زیست ارائه داد.

کلیدواژه ها:

سنجش ظرفیت ، توسعه میان افزا ، بافت فرسوده ، محله نوده مشهد