علم و ادراک از منظر ابن سینا و علامه طباطبایی

مشخصات نویسندگان مقاله علم و ادراک از منظر ابن سینا و علامه طباطبایی

  جعفر شانظری - دانشیار دانشکده ادبیات و علوم انسانی گروه فلسفه و کلام اسلامی
  فاطمه زارع - دانشجوی دکترای حکمت متعالبه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان

چکیده مقاله:

مسأله علم و ادراک اگر چه در فلسفه اسلامی تا زمان علامه طباطبایی به صورت مساله ای مستقل و عنوانی خاص مطرح نبودهاما فیلسوفان مسلمان در بسیاری از مباحث فلسفی به آن پرداخته اند. از آثار و نوشته های بسیاری از آنان چنین به دست میآید که علم و ادراک از مقوله ای واحد است اما با مطالعه در برخی از آثار ابن سینا برداشت می شود که آن دو مفهوم را متفاوتبه کار گرفته است. ابن سینا از شناخت حسی به ادراک و گاه معرفت و از دستاورد و شناخت عقلی و فکری به علم تعبیر میکند و حس را سبب حصول ادراک )معرفت( و بدیهیات را سبب حصول علم می داند. علامه طباطبایی )ره( برخلاف ابن سینا،تمایز و تفاوتی بین علم و ادراک قائل نشده، بلکه معمولاً آن دو را مترادف بکار میبرد. از این رو وجوه اشتراک و افتراقی بینآراء این دو فیلسوف در باب علم و ادراک وجود دارد. از نظر هر دو فیلسوف منشأ معارف بشری ادراک جزئیات و صور حسیاست و هر دوفیلسوف، ادراک کلیات را به واسطه حس دانسته اند. اما وجه افتراق ایشان، در انتزاع بدیهیات است. ابن سینا،پیدایش بدیهیات در ذهن انسان را منوط به اتصال عقل انسان به عقل فعال دانسته لکن علامه طباطبایی )ره( بدیهیات رامسبوق به ادراک حسی میداند و بحث معقولات ثانیه فلسفی را پیرامون این مطلب مطرح می کند. این نوشتار به تحلیل مسالهعلم و ادراک و تبیین نگاه ابن سینا و علامه طباطبایی )ره( پرداخته است.

کلیدواژه‌ها:

علم، ادراک، معرفت، حس، بدیهیات

کد مقاله/لینک ثابت به این مقاله

برای لینک دهی به این مقاله، می توانید از لینک زیر استفاده نمایید. این لینک همیشه ثابت است و به عنوان سند ثبت مقاله در مرجع سیویلیکا مورد استفاده قرار میگیرد:
https://www.civilica.com/Paper-ICCRT01-ICCRT01_0063.html
کد COI مقاله: ICCRT01_0063

نحوه استناد به مقاله:

در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:

در داخل متن نیز هر جا که به عبارت و یا دستاوردی از این مقاله اشاره شود پس از ذکر مطلب، در داخل پارانتز، مشخصات زیر نوشته می شود.
برای بار اول: (شانظری, جعفر و فاطمه زارع، ۱۳۹۳)
برای بار دوم به بعد: (شانظری و زارع، ۱۳۹۳)
برای آشنایی کامل با نحوه مرجع نویسی لطفا بخش راهنمای سیویلیکا (مرجع دهی) را ملاحظه نمایید.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :

ابن سینا (۱۳۷۸ق)، /لاشارات و التنبیهات، الطبع الاول، دفتر النشر ...

_____(۱۳۶۲)، التعلیقات _ حققه و قدم له عبد الرحمن البدوی، ...

______ (۱۴۰۰ق)، رسایل، قم، انتشارات بیدار. ...

_____(۱۴۰۴ق)، /لشفاء (المنطق)، به تحقیق سعید زائد .. قم مکته ...

______(۱۳۸۳)، طبیعیات دانشنامه علایی، مقدمه وحواشی و تصحیح محمد مشکوه، ...

______(۱۳۸۵)، النفس من الشفاء، تحقیق حسن حسن زاده الآملی، قم، ...

____۱۳۶۳، المبدا و المعاد، به اهتمام عبد الله نوری، تهران، ...

______(۱۳۶۴)، النجاه من الغرق فی بحر الضلالات، ویرایش و دیباچه ...

حلی، یوسف بن مطهر (۱۴۰۷ق)، کشف المراد فی شرح تجرید ...

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم صدر الدین شیرازی (۱۹۸۱م)، الحکمه المتعالیه ...

طباطبایی، محمد حسین (بی تا)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ...

الطوسی، الخواجه النصیر الدین(۱۳۸۳)، شرح الاشارات و التنبیهات، تحقیق حسن ...

فعالی، محمد تقی (۱۳۷۶)، /درک حسی از دیدگاه ابن سینا، ...

مصباح یزدی، محمد تقی (۱۳۷۸، آموزش فلسفه، تهران، موسسه انتشارات ...