تبیین مؤلفه های جغرافیایی مؤثر در مدیریت بحران آلودگی هوای کلان شهرها- مطالعه موردی: شهر اصفهان

آلودگی هوا یکی از مهمترین مشکلات جهان امروز به شمار می رود؛ به طوری که اکثر شهرهای بزرگ جهان، کم و بیش با این پدیده مواجه هستند. عوامل متعددی در آلودگی هوا نقش دارند. اساساً آلودگی هوا از نقطه نظر عوامل جغرافیایی آلودگی به عوامل طبیعی و عوامل انسانی تقسیم می شود. در مقیاس منطقه ای، سهم آلودگی هوا منتج از عوامل جغرافیایی انسانی بیشتر است. بسیاری از روزهای سال، اصفهان دچار بحران آلودگی هوا است. البته آلودگی هوا در مناطق شهری در اکثر شهرهای دنیا وجود داردو از آن به عنوان یک مشکل نام برده می شود ولی کمتر شهرهایی هستند که در آنها این مشکل تبدیل به یک بحران شود. بحران اصولاً به حالتی اطلاق می شود که یک مشکل به اندازه ای بزرگ می شود که انجام امور روزمره را مختل می سازد و سازمان هایی که بطور معمول مسئولیت مقابله با آن را دارند به تنهایی از عهده حل آن بر نمی آیند. وضعیت آلودگی هوای اصفهان اکنون بر مبنای همین تعریف ساده وضعیتی بحرانی پیدا نموده است. چنانچه بپذیریم آلودگی هوا در اصفهان یکی از مخاطرات شهریاست که می تواند بحران زا باشد، لازم است مدیریت آن را در چارچوب های پذیرفته شده مدیریت بحران انجام دهیم. در این چهارچوب، مدیریت بحران فقط منحصر به مقابله با بحران هنگام وقوع نبوده، بلکه تدابیر آمادگی و پیشگیری نیز به آن افزوده می شود. پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه های جغرافیایی مؤثر در مدیریت بحران آلودگی هوای شهر اصفهان صورت گرفته است و با توجه به اهمیت فزاینده آلودگی هوا بر سلامتی جامعه، به اولویت بندی ماه های مختلف سال به لحاظ آلودگی هوای شهر اصفهان در راستای کاهش عوارض منفی ناشی از آن می پذیرد. جامعه آماری تحقیق، اطلاعات کسب شده از وضعیت هوای شهر اصفهان در ماه های مختلف سال می باشد. داده ها و اطلاعات مورد نیاز مانند تعداد روزهای پاک، درصد روزهای پاک، تعداد روزهای سالم، درصد روزهای سالم، روزهای ناسالم، درصد روزهای ناسالم، وارد مدل TOPSIS گردید و با بهره گیری از این روش، به اولویت بندی میزان آلودگی در 12 ماه سال اقدام، و محاسبات لازم انجام پذیرفت. نتایج بیانگر آن است که ماه های آبان، دی، خرداد، فروردین، اردیبهشت و اسفند دارای هوای مناسب می باشند و ماه های بهمن، تیر، مهر، مرداد و شهریور در جایگاه خوب و ماه آذر، در جایگاه ضعیف به لحاظ هوای مناسب قرار گرفته اند.

کلیدواژه ها:

آلودگی هوا ، مؤلفه های جغرافیایی ، مدیریت بحران ، مدل TOPSIS