علت وقوع زمین لرزه های دوگانه ورزقان در آذربایجان شرقی و تحلیل لرزه خیزی منطقه

در مرداد ماه 1391 دو زمینلرزه با بزرگای گشتاوری 6/3 و 6/1 و با عمق 14/1 و 16 کیلومتر به وقوع پیوست. بیشترین تلفات در شهرستان ورزقان و روستاهای گورده، دینو و به ویژه روستای باجه باج رخ دادند. این زلزله در شهرهای تبریز، مرند، اردبیل، بوکان، آستارا، خوی، سلماس، شبسترو چندین شهر دیگر احساس شد. هدف از این مطالعه بررسی علت وقوع زمین لرزه های دوگانه و تحلیل کلی از لرزه خیزی منطقه است. شدت حداکثر در مقیاس EMS98 ،+ VIII در ورزقان و روستاهای تحت اثر برآورد شد. گسل مسبب زلزله ها فعال شدن قطعات غربی گسل جنوب اهر با روند شرقی-غربی تشخیص داده شد. مطالعه لرزه خیزی منطقه نشان داد که در پهنه رومرکزی زلزله های دوگانه ورزقان اسنادی از زلزله های تاریخی و زلزله دستگاهی ناشی از یک جنبش قوی دیده نمی شود و عمده فعالیت های تاریخی منطقه مرتبط با فعالیت گسل شمال تبریز است. اما با بررسی لرزه خیزی منطقه در بازه های زمانی مشخص قبل از وقوع رخدادها، 2 روند فعال در پهنه رخداد زلزله های دوگانه ورزقان شناسایی شدند. روندهایی از تجمع خوشه های خردلرزه ها با بزرگای کمتر از 4/0 در شمال و شمال غرب کانون رخداد ها در منطقه قابل ملاحظه است. بنابراین در مناطق دارای گسل علاوه بر مونیتورینگ با روش ها یی نظیر روش های کمی، پدیده های ژئومورفولوژیک و روش نوین InSAR می توان فعالیت های لرزه خیزی آنها و مناطق اطرافشان را به طور دایمی کنترل کرد تا نواحی فعال و گسل های مرتبط با آنها را بتوان رصد کرد. از طرفی دیگر توجه به شکاف لرزه ای یک جنبش نیرومند در مناطق دارای گسل های فعال نیز بسیار ضروری است. در منطقه مورد بررسی علاوه بر مشاهده روند فعال زلزله های تاریخی در راستای گسل شمال تبریز زلزله های دستگاهی اعم از خردلرزه ها در روی خط اثر گسل و اطراف آن بسیار فعال دیده شد و جنبش های با بزرگای4/1≤ M در سال های اخیر حدود 5 بار رخ داده است. از طرفی با توجه به طول گسل که توانائی لرزه زائی جنبش های قوی را داراست و همچنین رخدادهای تاریخی و دستگاهی گسل شمال تبریز پیش بینی رخداد زلزله ای با بزرگای 7 – 7/5 به ویژه در نواحی مرکزی گسل دور از انتظار نیست.

کلیدواژه ها:

لرزه خیزی ، زلزله های دوگانه ورزقان ، پس لرزه ، گسل جنوب اهر ، تبریز ، آذربایجان شرقی ،