آمادگی در برابر بلایا در کودکان با نیازهای ویژه؛ چالش ها و راهکارها

مقدمه و هدف: بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی سالیانه حداقل 35 میلیون نفر در اثر بلایا آواره می شوند که حداقل نیمی ازآنها کودکان هستند. از این تعداد بیش از هفت میلیون از آنها را کودکان با نیازهای ویژه بخود اختصاص می دهد، در حالی که میلیون ها کودک دیگر نیز با ناتوانی ناشی از بلایا بسر می برند. این گروه از کودکان همچنان تا حد زیادی نادیده گرفته شده اند. انجمن کودکان امریکا کودکان با نیازهای ویژه را کودکانی که عوامل خطر جسمی، تکاملی، رفتاری یا عاطفی مزمن داشته یا دارند تعریف کرده است.شواهد نشان می دهد که این بخش از جمعیت هنوز در طرح ریزی اجزا و برنامه های اضطراری قرار نگرفته اند. بررسی آمادگی افراد با نیازهای ویژه مهم است چرا که آنها بخش بزرگی از جمعیت هستند. هدف پژوهش حاضر کمک به درک نقش کودکان با نیازهای ویژه و لزوم مشارکت آنها در برنامه های آمادگی در بلایا می باشد.روش : این پژوهش به روش مروری و از طریق مطالعات کتابخانه ای و جستجو در اینترنت و با وارد کردن کلید واژه های children, disasters, emergency preparedness, special healthcare needs, disabilities در بانک های اطلاعاتی معتبر نظیر Scopus،Sciencedirect ،Pubmed ،scholar Google انجام گرفت. مقالات به زبان غیر انگلیسی از مطالعه خارج شدند. در مجموع 83 مقاله پیدا شد که پس از بررسی فقط 18 مقاله مرتبط با موضوع بود.ترکیب نتایج: تجربه بلایا در کودکان در اثر نبود آمادگی مقابله با بلایا آنها را با تغییرات متعددی در تعامل با خانواده، اطرافیان و مدرسه مواجهه می کند. اغلب کودکان در مواجهه با بلایا احساس بی توجهی یا اضطراب کرده و این اضطراب را به شکل بی نظمی عاطفی یا رفتاری بروز می دهند. آسیب پذیری حین بلایا به عواملی مانند سن، مکان جغرافیایی و بافت خانواده بستگی دارد از این رو لازم است تا به گروه های آسیب پذیر خصوصا کودکان کم توان ذهنی و جسمی، آموزش های خاص و متناسب با نیاز آنها ارایه شود. به علاوهلازم است به عوامل آمادگی و موانع آن در بلایا توجه شده و استراتژی های موثر برای برنامه ریزی آمادگی و کاهش خطر و افزایش تاب آوری در این گروه ها آموزش داده شود. شواهد اولیه نشان می دهد که تقویت تاب آوری در مدرسه و برنامه آمادگی بلایا مبتنی بر آموزش در آمادگی این کودکان مفید بوده و آگاهی و دانش خود حفاظتی کودکان را ارتقا بخشیده و از طرفی طرح ریزی فوریت خانواده را نیز بهبود می بخشد آموزش آمادگی بلایا برای کودکان با نیازهای ویژه نیاز به شناخت مناسبی از این کودکان دارد. برخی ازمشکلات برنامه آمادگی بلایا در این کودکان مشکل در تخلیه اورژانسی، حرکت سریع، موقعیت یابی، مخفی شدن، عدم پاسخ مناسب به علایم و سیگنال های اورژانسی و از دست دادن تمرکز به دلیل موقعیت استرس زا می باشد.نتیجه گیری: آمادگی کودکان با نیازهای ویژه از اهمیت ویژه ای برخوردار است نه تنها بخاطر آسیب پذیری بیشتر آنها بلکه بدلیل پیش بینی تغییرات افزایشی در حوادث و بلایا ، طرح ریزی اضطراری باید در همه فازهای بلایا از آمادگی تا بازیابی انجام شود. با اینکه هیچ برنامه ای نمی تواند ایمنی کامل را تضمین کند اما برنامه های آمادگی بلایا باید بین توانایی های افراد در یادگیری و بدون آنها تفاوت قایل بوده و کودکانی که در معرض خطر بیشتری به دلیل ناتوانی خود هستند نیاز دارند تا در برنامه لحاظ گردند و برنامه برای آنها نیز تعریف و اجرا شود. متاسفانه در ایران هنوز طرح های اختصاصی برای کودکان با نیازهای ویژه طراحی، تمرین و اجرا نشده است. گرچه نمی توان با هر مشکل خاص یک سناریو طراحی کرد اما استراتژی دقیق برای آمادگی کودکان بخصوص در محیط مدرسه اهمیت زیادی دارد. استفاده از رسانه های جمعی و مانیتور کردن ترس کودکان در هنگام تمرین آمادگی در بلایا در پیشگیری از آسیب دیدن آنها در بلایا کمک کننده می باشد. به طور کلی نیاز بیشتری به ایجاد و ارتقاء حمایت خاص رفتاری و یادگیری در دانش آموزان با نیازهای ویژه وجود دارد که باید در برنامه ها و سیاست گذاری های آینده لحاظ شود.

کلیدواژه ها:

آمادگی ، کودکان ، بلایا ، نیازهای ویژه ، چالش ها