توانبخشی در بحرانها و بلایای طبیعی

پاسخگویی شفاف به زلزله زدگان بهترین راه خروج از شرایط بحرانی است . ندادن امید بی مورد بـه زلزلـه زدگـان و پاسـخگویی شفاف و بیان حقیقت به آنها باعث می شود که آنها از شرایط بحرانی خارج شده و مشکلات روحی کمتری پیـدا کننـد . معمـولاً عوارض ناشی از چنین اتفاقاتی در گروههای سنی کودکان ( کمتر از 4 سال، بین 4 تا 6 سال، کودکان دبستانی ) ، مردان و زنانی که دچار ضایعه از دست دادن اطرافیان خود شده اند متفاوت است . اگر این کودکان شیرخوار باشـند نیازمنـد حمایـت نزدیکـان خود که جایگزین مادر شود و احساس جدایی نداشته باشند دارند . لذا این کودکان ممکن است به علت از دس ت دادن مـراقبین خود دچار اضطراب جدایی شوند . در کودکانی که کمی بزرگتر هستند این مشکل به صورت عـاداتی از قبیـل مکیـدن انگـشت، شب ادراری و دیدن کابوس بروز می کند و کودکانی که در سنین مدرسه قرار دارند با افت تحصیلی، شب ادراری، جویدن ناخن مواجه می شوند . عوارض ) PTSD اختلال روانپزشکی پس از سانحه ) در افراد بزرگسال بـه صـورت مـشکلاتی از قبیـل یـادآوری حادثه در خواب به صورت دیدن کابوس، مجسم شدن صحنه ها در جلوی چشم، اضطراب ، بی قراری، مشکل خواب، پرخاشگری و عوارض جسمانی برای افراد بزرگسال ایجاد می شود که این عوارض بویژه در زنان بـصورت افـسردگی و اضـطراب از مـشکلات عمده خواهد بود که برخی از آنها در درازمدت و با تأخیر ظاهر می شوند که در برخی از مواقع با مداخلات روانپزشکی مـی تـوان از مقداری از این مشکلات را کاست . بیشتر منابع علمی مخالف بستری کردن این افرادی که دچـار مـشکلات روحـی شـده انـد هستند . لذا یکی از نکاتی که در رابطه با این افراد باید رعایت شود دور نکردن آنها از منطقه ای است کـه آسـیب دیـده انـد زیـرا علی رغم ناگواری این حادثه، دیدن آن صحنه ها به تطابق فرد در آینده کمک فراوانی می کند و اگر فرد را از آن مکان دور کنـیم مکانیسم های طبیعی سیستم عصبی برای منطبق شدن با شرایط ناگوار به کار نمی افتد . در صورتی که نیاز به بستری این افـراد باشد بهتر است کودکان را با پدر یا مادر یا یکی از اطرافیان و در صورت بستری شدن پدر یا مـادر، کـودک نیـز حـضور داشـته باشد و اگر هر دو بستری هستند در یک بیمارستان برای دسترسی بیشتر به یکـدیگر باشـند . در مـواردی کـه نیـاز بـه درمـان دارویی نیست می توان کودکان را در محلی نزدیک همان منطقه آسیب دیده جمع کرده و با بازگو کردن نحوه مواجـه شـدن بـا این حادثه به تخلیه شدن هیجاناتشان کمک کرد و به آنها اجازه بدهیم که گریه و سوگواری به انـدازه کـافی داشـته و خـود را تخلیه کنند و با ایجاد یک محیط با حضور فردی که از نظر روحی موقعیت بهتری دارد و با شوخی و بازی کردن با این کودکان کمک کنیم که احساسات مثبت داشته تا در آینده با اختلالات روانپزشکی مواجه نشوند . باید امدادگران را آموزش داد که نحوه از دست دادن اطر افیان را برای بازماندگان بصورت حرفه ای شرح دهند . لذا کمک گرفتن از خود مردم بـرای نگهـداری و کمـک همدیگر، درآوردن اجساد می تواند از لحاظ روحی به آنها کمک کند اما اگر تنها نظاره گر محض باشند مشکلات روحی بـه تبـع آن ایجاد شود . حضور مبلغین و روحانیون بویژه کسانی که زمینه های فرهنگی و مذهبی قوی تری دارند و صحبت کردن بـا آنهـا در مورد آخرت و مسایلی که آرامش ایجاد می کند به آرام کردن این افراد کمک می کند .