تاثیر کیفیات فضایی معماری اسلامی بر ماهیت اجتماعی شهر

مفهوم فضا در معماری اسلامی آنقدر پیچیده است که تا کنون مورد بحث و جلب نظر بسیاری از محققین داخلی و حتی خارجی از جمله آندره گدار، راپاپورت، بورکهارت و غیره قرار گرفته است. معماران و طراحان ابنیه و فضاهای اسلامی به ویژه در دوره های تاریخی سلجوقی، صفوی و تیموری که به دوره های شاهکارهای بینظیر در زمینه طراحی فضاهای اسلامی معروف شده اند در طراحی این دست فضاها تلفیق نور، رنگ، فرم، حجم، صدا و عناصر بیشمار دیگری را تواما با یکدیگر در نظر گرفته و با ترکیب هنرمندانه این عناصر فضایی را پدید آورده اند که پس از چند صد سال روح مکان و حس عرفانی خاصی را در مخاطب پدید میآورد. با ورود تفکر معماری و شهرسازی جدید در متن شهرهای گذشته، بسیاری از فضاهای کالبدی نو ظهور پدید آمد که گذشت زمان نتوانسته زمینه ای برای ارتباط و پیوند آن با مخاطبان و ساکنان شهر برقرار نماید. در این مقاله سعی کردیم با بیان شاخصه های معماری اسلامی شهری تا حدودی آنرا توصیف کنیم و به آن نزدیک شویم. سپس ارزشهایی که این نوع معماری میتواند به ماهیت اجتماعی شهر بدهد تا منجر به خلق اثری باشد که به آن شهر اسلامی گفته میشود واکاوی شده و در نهایت به این نتیجه میرسیم که آنچه از طراحی شهریای که مایه کار خود را معنای اسلام در فضای شهری قرار میدهد، مورد انتظار است، رسیدن به فرآیندی است که در آن، متنی موجود، مورد تغییر قرار میگیرد، و از این طریق، فضاهای انگاشتی متفاوت، درشهر تولید و به تدریج این فضاها با ساختار اجتماعی و افعال کنشگران خود، پیوندی معنادار برقرار مینماید.

کلیدواژه ها:

کیفیت فضایی ، ماهیت اجتماعی شهر ، معماری اسلامی ، شهر اسلامی