مدیریت آب در مناطق مرزی کشورهای اسلامی با پایش سیلاب و هرز آب، مطالعه موردی: حوضه رود هیرمند یا هلمند

آب مهمترین موهبت الهی ، حیات بخش و تطهیر که نان ند سان و زمین و والاترین آفرینش خدا بعد از انسان است .اهمیت آب به اندازه ایست که خداوند در قرآن با تکرار 63 بار کلمه آب، اهمیت این پدیده و لزوم استراتزی ویژه درمدیریت منابع آب شیرین در جهان اسلام را آشکار ساخته است . گستره جغرافیایی جهان اسلام در قلمرو خشک سبب گشته که سهم جهان اسلام از آبهای شیرین بسیار ناچیز و متغیر و بحران خشکسالی غیر قابل جتناب باشد . این مسائل درمناطق مرزی که از حوضه های رود عبور کرده، تشدید می شود. به طوریکه در حال حاضر اختلافاتی بین کشورهای ترکیه و سوریه و عراق بر سر دجله و فرات و سودان بر سر نیل ، ایران و افغانستان برسر هیرمند و غیره وجوددارد. از طرف دیگر بر اساس آمار موجود بیش از 50 درصد از حوادث سیلاب در مناطق خشک که بخش اعظم جهان اسلام را تشکیل می دهد، اتفاق می افتد . استفاده از سیلاب برای تاٍمین نیاز آبی مناطق خشک امروزه مورد توجه محققین می باشد که به دلیل هزینه های سنگین و عدم وجود استراتژی مناسب در مناطق مرزی غیر قابل اجرا می باشد . هدایت وجمع آوری سیلاب و هرز آب با نگرش حوضه ای از نظریه هایی که مبتنی بر محیط شناسی است و در تدوین استراتژی مدیریت آب در جهان اسلا م می تواند قابل اجرا ، نظارت و کنترل باشد . در این نگرش شرایط طبیعی موجود و پتانسیل حوضه برای هدایت سیلابها و هرز آبها بکار می رود . رود هیرمند یا هلمند در افغانستان، از ارتفاعات کوه های بابا در رشته کوه هندوکش روان شده و پس از طی مسافت 1100 کیلومتر به دریاچه هامون در ایران می ریزد. نوسانات سالانه جریان آب رود خانه هیرمند شدید است و گاه با طغیان و سیلاب های مخرب همراه است . در حال حاضر سهم ایران از آب رودخانه هیرمند حدود 26 مترمکعب در ثانیه یا حدود 800 میلیون مترمکعب در سال است

کلیدواژه ها:

حوضه هیرمند ، مدیریت آب ، سیلاب و هرز آب ، سیستان