غلبه تصویر بر متن در شاهنامه دموت

شاهنامه فردوسی متعلق به موزه دموت به عنوان یکی از شاهکارهای مهم دوره ایلخانی شناخته شده است. برای بررسیتصاویر این اثر نفیس دانستن این نکته اساسی ضروری است که نقاشی ها و تصاویر این کتاب علت وجود و بخش اصلیاین شاهنامه به شمار می آیند. در این پژوهش ضمن بررسی دلایل این امر به بررسی ویژگی های بارز و ارزشمند موجود درنگاره های شاهنامه دموت خواهیم پرداخت. همچنین به این سوال پاسخ خواهیم داد که سبک منحصر به فرد به کار گرفتهشده در مصورسازی این نسخه حاصل چه فرایندی می باشد. در شاهنامه دموت به صورت بارزی با تصاویر انسانی پر رنگتر و جلوه گرتر از نسخه های مشابه پیشین روبرو هستیم، اما در مورد فضای کلی و پس زمینه وضعیت دیگری حاکم استکه ناشی از الهام گیری نگارگر از فضاسازی های های نرم و رنگ های ملایم نقاشی های چینی است. همنشینی این دوسبک اجرایی در نگاره های شاهنامه دموت به شکل بسیار چشم نواز و متعادلی مشاهده می شود که خود بیانگر تبحر وشناخت بالای خالق این تصاویر است. عناصر موجود در داستانها معمولا در کادر بزرگ و مستطیل شکلی قرار گرفته اندو فضای زیادی را در صفحه اشغال میکنند. به شکل کاملا واضحی در تمامی نگارههای این شاهنامه ویژگیهای تصویرنگاری برساختار کلی صفحات غالب است. پرداختن و به تصویر کشیدن حالات و عواطف انسانی و سعی در نمایشاحساسات شخصیت های مربوط به داستان های مختلف شاهنامه که در این نسخه به طور خاص به آن پرداخته شده،دستاوردی کاملا نو و جدید برای تصویرنگاری های آن دوران بوده است. مجموع این ویژگیها شاهنامه دموت را درجایگاه اثری بسیار مهم و حیاتی در هنر نقاشی ایران مطرح میکند.

کلیدواژه ها:

شاهنامه دموت ، هنر ایلخانی ، نگارگری ایرانی ، نقاشی های چینی