چالشهای بخش کشاورزی ایران در فرآیند عضویت در سازمان تجارت جهانی

مطالعهی حاضر در نظر دارد با نگاه به مسائل داخلی در حوزهی کشاورزی و نیز از منظر موافقتنامههای بینالمللی، چالشهای پیش روی بخش کشاورزی کشور را در فرآیند عضویت در سازمان تجارت جهانی مورد بررسی قرار دهد. بدینمنظور، پس از نگاهی به موقعیت ایران در رقابت بینالمللی، مسائل اقتصادی و بازرگانی بخش کشاورزی کشور به اجمال مورد بررسی قرار گرفت. سپس، چالشهای بخش کشاورزی ایران از منظر موافقتنامهی کشاورزی سازمان تجارت جهانی در سه حوزهی حمایتهای داخلی، یارانههای صادراتی و دسترسی به بازار تجزیه و تحلیل گردید. از بعد داخلی، مسائلی مانند عدمتحقق رشد مطلوب تولید، عملکرد پایینتر نسبت به متوسط سطح جهانی یا متوسط کشورهای در حال توسعه، مشکلات سرمایهگذاری در کشاورزی و عدم توازن بین صادرات و واردات با توجه به پتانسیلها و نیازها در بخش کشاورزی کشور در زمرهی مهمترین مسائل موجود قرار دارد. در حوزهی حمایتهای داخلی مورد نظر موافقتنامهی کشاورزی نیز میتوان اذعان نمود که در نگاهی تاریخی، برخلاف حمایت نهادهای، حمایت قیمتی محصولات بر اساس نرخ آزاد، اغلب منفی بوده است. همچنین درخصوص دومین بخش مورد نظر این موافقتنامه، حجم صادرات یارانهدار محصولات کشاورزی کم است. بررسی دسترسی به بازار محصولات منتخب کشاورزی ایران طی دورههای1368-80 و 1381-88 نیزحاکی ازاین است که معادل تعرفهای اغلب محصولات کشاورزی طی دورهی 80-1368 ، بسیار کم و حتی منفی بوده و برای بعضی محصولات، مالیات پنهان قابل ملاحظهای نیز اعمال شده که این امر خود حاکی از سیاست تجاری غیرحمایتی دولت از محصولات کشاورزی طی این دوره بوده است. از طرف دیگر، در دورهی زمانی 1381-88 معادل تعرفهای محصولات استراتژیک و نیز محصولات مهم سبد