بررسی مدیریت منابع آب زیرزمینی با استفاده از تحلیل بیلان (مطالعه موردی آبخوان دشت سراب نیلوفر)

مدیریت نامناسب منابع آب در یک منطقه سبب تأثیرات منفی همچون تخریب و هدررفت ذخایر آبخوان ها، کاهش سطح آب زیرزمینی، فرونشست زمین، زوال کیفیت آب و مشکلات زیست محیطی شده و علاوه بر آن تأثیرات اقتصادی و اجتماعی همچون عدم اطمینان از تولیدات کشاورزی، توسعه نیافتگی توریسم و افزایش هزینه های مرتبط با افزایش عمق پمپاژ را سبب می گردد. ارزیابی صحیح و دقیق از بیلان آب در مقیاس حوزه آبخیز، هم برای نیازهای شهری و هم کشاورزی دارای اهمیت زیادی است. برای تعیین مقادیر بهینه تخصیص از منابع، رعایت محدودیت های برداشت الزامی است که این امر در مورد منابع آب زیرزمینی با کنترل تغییرات تراز میسر می شود. لذا در این مقاله با بررسی اجزاء مختلف بیلان در دشت سراب نیلوفر و نیز روند تغییرات سطح تراز آب زیرزمینی در این منطقه در یک دوره 15 ساله مدیریت بهره برداری از آبخوان این دشت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که حجم تخلیه از آبخوان نسبت به حجم تغذیه بسیار بیشتر بوده و بیلان منفی آبخوان برابر 28/97- میلیون متر مکعب است. بیلان منفی در منطقه ناشی از بهره برداری بی رویه از منابع آب برای مصارف کشاورزی است و صدور پروانه بهره برداری در دهه 80 تاکنون روند تغییرات سطح آب زیرزمینی را نزولی نموده است. تغییرات سطح آب زیرزمینی نشان می دهد که روند افت تراز آب زیرزمینی هر ساله تشدید می گردد و این روند ناپایداری تولید کشاورزی و زیست محیطی را به دنبال دارد لذا برنامه ریزی برای بهره برداری پایدار از منابع در این دشت، یک ضرورت اجتناب ناپذیر است.

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی پایدار ، بیلان آبخوان ، منابع آب ، تراز آب زیرزمینی ، دشت سراب نیلوفر