سیر تحول مناره از میل راهنما تا نماد شهری درشهرهای ایران اسلامی

فرهنگ و تمدن هر نسلی نشات گرفته از آداب و سنن نیاکان و پیشینیان آن می باشد. پایه و اساس اجتماعی و فرهنگی واعتقادی هر ملتی ، ریشه در اعتقادات و مسائل فرهنگی و اجتمایی اجداد آن سرزمین دارد. مناره یکی از مهم ترین عناصر معماری است که برای راهنمائی و هدایت مسافران در بیابانها و یا در اول شهرها می ساختند و گاهی هم برای حد فاصل دو چیز به عنوان مرز از آن استفاده می کردند.در دوره اسلامی با الحاق به مساجد ،عنصری دعوتکننده ، نشان دهنده ی عروج و عضو مسلط بر کالبد شهر است که باعث شاخص کردن مسجد در بافت شهری می شود و در واقع هم نمادی بصری است و هم متذکری شنیداری و هم نمادی کالبدی از حرکت.مناره نام خود را از نار به معنی آتش گرفته است ،مناره یعنی جای نار(آتش) و در واقع محل نور و روشنایی بوده که گاه کلمه ی مأذنه و میل راهنما نیز به آن اطلاق شده است..مناره ها که عموما درشهرها و در کنار مساجد و مدارس مذهبی بناشده است.ساخت میل و مناره از قرن دوم هجری به بعد دوباره رونق می گیرد و در دورهی سلجوقی به اوج تکامل خود میرسد. در این پژوهش برای بررسی از دو جنبه ی عملکرد و فرم ابتدا به سابقه ی تاریخی و روند تحول مناره های ایران از دوره ی پیش از اسلام و بعد از اسلام را مورد بررسی پرداخته است. در این پژوهش، گردآوری اطلاعات به روش اسنادی و روش تحقیق به صورت کتابخانه ای و توصیفی است.میل پیش از اینکه با منطق هندسی در جای خود یعنی بر دوش درگاه ها و تکیه گاه ها مسجد بنشیند در کنار ساختمان های معابد به عنوان یک راهنما کاربرد داشته است. این مسیر از زیگورات های ساده سومریان اغاز می شود و به تدریج در ادامه تکامل یافته و به صورت زیگورات های پیشرفته تر ایلام و بابل و در ادامه همین پیشرفت ها به مناره های شهر های ایران و مناره مساجد تبدیل شده.

کلیدواژه ها:

مناره ، معماری ، عملکرد ، دوره ی اسلامی ، نشانه شهری