مقایسه و تحلیل الکوهای مکانیابی و جانمایی موج شکن ها و اجزاء بنادر در خلیج فارس

مکان یابی محل احداث بندر و همچنین طرح جانمایی موج شکن ها و دیگر اجزاء آن، علاوه بر تخصص علمی، نیازمند تجربه و هنر مهندسی است. یک روش مناسب برای کسب هنر مهندسی، مطالعه ی موردی بنادراست که توسط گروه های مهندسی با تجربه طرح شده است. این پژوهش با بررسی تمامی بنادر ساخته شده در سواحل ایرانی و غیر ایرانی خلیج فارس، الگوهای طراحی جانمایی موج شکم ها و دیگر اجزاء بنادر احداث شده در این محدوده را بررسی و مقایسه کرده است. از آنجاکه تقریبا تمامی بنادر واقع در سواحل عربی خلیج فارس به وسیله ی شرکت های مهندسی با تجربه ازکشورهای صنعتی طراحی شده اند، مطالعه ی طرح کلی و جانمایی این بنادر اطلاعات مفیدی در رابطه را هنر مهندسی بندرسازی به دست می دهد.درعین حال اشکالات موردی نیز قابل تحلیل و درس آموز می باشد . در این تحقیق علاوه بر جانمایی اجزاء بندر، نحوه ی مکان یابی آنها در طول ساحل هر منطقه نیز مورد توجه قرار گرفته است. مکان یابی بندر تابع عوامل اقتصادی، اجتماعی و فنی مختلفی می باشد. این تحقیق به طور خاص عوامل فنی مرتبط با رسوب و موج را مد نظر قرارداده است. تعیین مناسب محل احداث بندر نسبت به عوارض ساحلی موجود نظیر دماغه های صخره ای، مصب ها و انحناهای خط ساحلی، اهمیت زیادی در کاهش مشکلات رسوبی یک بندر دارد. این پژوهش نمونه های موفق و ناموفق مختلفی را از این دیدگاه مورد بررسی قرار داده است. مبانی اصلی انجام این پژوهش، به کارگیری تصاویر ماهواره ای و هوایی، اطلاعات مربوط به گلموج در قسمت های مختلف خلیج فارس، و کسب اطلاعات و سوابق فنی از طراحان و اداره کنندگان بنادر بوده است. نتایج این تحقیق حاوی نکات ومثال های آموزنده ای از انتخاب زیرکانه ی محل بندر برای کاهش مشکلات موج و رسوب، استفاده ی هوشمندانه از خورهای طبیعی و عوارض رسوبی نزدیک ساحل برای احداث بهنیه ی بندر در عین اجتناب از مشکلات رسوب ، تنوع در به کارگیری تیپ های مختلف جانمایی موج شکن ها و اسکله ها و پارکینگ شناورها، انواع روش های بهینه سای دهانه ی ورودی بندر، استفاده از دو دهانه برای صرفه جویی در ابعاد حوضچه ، ترکیب طرح های ساماندهی خط ساحلی و بندرسازی بایکدیگر، بهینه سازی نوک جتی های واقع در خورها و موارد دیگر می باشد. همچنین بعضی از اشتباهات هندسی در مکان یابی و جانمایی موج شکن ها و اسکله ها که منجر به مشکلات رسوب گذاری و یا تلاطم در حوضچه و دهانه شده اند، در این مطالعه مورد تحلیل قرار گرفته است. مقایسه ی بنادر احداث شده توسط مشاوران ایرانی با دیگر بنادر منطقه نشان می دهد که این مشاوران در بسیاری ازموارد برای رفع نیازهای بندرسازی موفق بوده اند، اما می توانند با مرور الگوهای به کار رفته توسط مشاوران با سابقه ی بین المللی، از طرح های متنوع تر و بهینه تری برای احداث بنادر جدید استفاده کنند. یکسان بودن طرح اکثر بنادر ایرانی احداث شده در سال های اخیر در مقایسه با تنوع موجود در نقاط دیگر، گویای آن است که می توان با جسارت بیشتر درطراحی، به طرح های بهینه تری برای بنادر جدید دست یافت و کاربری های متنوع تری را بدون افزایش هزینه ها تامین نمود. مثال های موردی در اصل مقاله ارائه شده اند.

کلیدواژه ها:

الگوهای جانمایی موج شکن ها و اسکله های بندر ، بهینه سازی دهانه بندر ، مکان یابی بندر ، بنادر خلیج فارس ، ترکیب حفاظت ساحلی و بندرسازی