عوامل فرهنگی و اجتماعی موثر در شکل و عملکرد تلار و ایوان در خانه های بومی گیلان

شکل گیری هر بنایی متاثر از عوامل و دلایل مختلفی است. عوامل اقلیمی، فرهنگی، اجتماعی، تکنولوژی، مصالح ساخت و... در کنار هم شکل یک بنا را می سازند. معماری و شکل گیری هر یک از فضاهای خانه های بومی گیلان نیز تاثیرپذیری بسیاری از این عوامل دارد. از چگونگی تاثیر اقلیم بر معماری گیلان مطالعات بسیاری انجام شده است. آنچه کمتر به آن پرداخته شده نقش عوامل فرهنگی و اجتماعی در این میان است. این نوشتار سعی بر آن دارد تا عوامل فرهنگی و اجتماعی موثر بر شکلگیری یکی از فضاهای مهم معماری بومی گیلان به نام ایوان و تلار (ایوان طبقه بالا) را مورد توجه قرار دهد. به دلیل گسترده بودن مفاهیم فرهنگی و اجتماعی، هدف این نوشتار تمرکز بر جنبه هایی از فرهنگ است که ارتباط نزدیکی با معماری یک بنا به طور عام و ایوان و تلار به طور خاص دارد. اطلاعات این مقاله بر اساس مطالعات کتابخانه ای گردآوری شده و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. در این مقاله ابتدا تعاریفی که از صاحب نظران مختلف در رابطه بافرهنگ آمده، ارائه می شود تا به جنبه هایی از فرهنگ در ارتباط با معماری دست یابیم. نتایج بدست آمده، جنبه هایی از فرهنگ در رابطه با شیوه سکونت است. در ادامه به عوامل فرهنگی موثر بر شکل گیری بناها و معماری بومی پرداخته می شود و ضمن تعریف فضای ایوان و تلار در معماری بومی گیلان، چگونگی تاثیر هر یک از عوامل استخراج شده از شیوه سکونت بر این فضاها بررسی می شود. نتایج حاصل نشان میدهد که نوع پاسخ به نیازهای اساسی، جا و مقام زن، محرمیت، روابط اجتماعی، اعتقادات، باورها و مذهب، اقتصاد معیشتی و آداب و سنن عواملی هستند که در شکل دهی به آداب سکونت مردم گیلان و در ادامه به وجود آمدن فضاهای نیمه باز تلار و ایوان و معماری بومی برونگرای آن تاثیرگذار هستند.

کلیدواژه ها:

ایوان ، تلار ، معماری بومی گیلان ، تاثیرات فرهنگی و اجتماعی