معماری مسکن در خانه های تاریخی و معاصر ایران با رویکرد فرهنگ و محرمیت

مسکن و ساختمان از ابداعات و دست ساخت های بدیع و همیشگی انسان در هر فرهنگ و تمدن بوده و هنوز از تازگی، شگرفی، مطلوبیت و پیچیدگی در تمام ابعاد برخوردار است. به این جهت مسکن و فضا به دفعات مورد توجه متخصصین مختلف قرار گرفته است. مسکن به عنوان فضای فیزیکی و نیز فضایی فرهنگی، اجتماعی و ...، یعنی پدیده ای چند ساحتی کمتر مورد برسی دقیق و کالبد شکافی قرار گرفته است. مسکن در راستای یک رشته مقاصد پیچیده به وجود آمده و صرفا یک ساختار نمی باشد. از آنجا که ساختن یک مسکن، پدیده ایفرهنگی است، شکل مسکن و سازمان و نظم فضایی آن، شدیدا متاثر از محیط فرهنگی که مسکن به آن تعلق دارد است؛ هدف و نقش مسکن ایجاد یک واحد اجتماعی فضایی می باشد.عوامل تعین کننده شکل خانه به عوامل تعیین کننده پایدار و عوامل متغیر تقسیم می گردند. تمام مسیله ثبات یا پایداری یا دگرگونی و تغییر برای تعدادی از متغییرها می توانند به شکل ساخته شده یا مصنوع نسبت داده شده و رابطه داشته باشند. به همین ترتیب مفهوم محرمیت همیشه بیشتر یا کاملا به وسیله فرهنگ تعیین می شود و اثر زیادی بر شکل خانه دارد. نیاز و یا خواسته محرمیت می تواند به صورت فضاهای مرتبط و یا پیوسته به محدوده یا قلمروهای مجزا از یکدیگر نشان داده شوند. بناها مطابق سنت و عرف، حول فضای داخلیشکل گرفته اند و یا اصطلاحا درون گرا هستند. به نظر می رسد که این حالت حاصل تاثیر اقلیم، موقعیت و منطقه نمی باشد، بلکه حاصل عوامل اجتماعی و فرهنگی است که هم در شهر و هم در روستا می توان به چنین نمونه هایی برخورد کرد. این ترکیب و ساختار که در ایران و نقاط مشابه وجود دارند، باعث نوعی جدایی قلمروها می شوند، در نتیجه زندگی داخلی و خصوصی ازکوچه و همسایگان جدا می گردد. اهمیت دادن بیش از اندازه به جنبه های فرهنگی شکل ساخته شده، به سوی حالت نسبی گرای کاملی میل کرده و به آن منجر می گردد؛که به مجرد اینکه یک فرهنگ و یا شیوه زندگی معینی تغییر می کند، به طریقی شکل های وابسته و متعلق به آن فرهنگ معنای خود را از دست می دهند. تعداد قابل ملاحضه ای از تولیدات و ارزش های تولید شده به وسیله یک فرهنگ مدت ها بعد از اینکه آن فرهنگ از بین رفته، ارزش خود را از دست نمی دهند. اشکال مسکونی و مجتمع های زیستی وابسته به آن فرهنگ، بعد از محو آن هنوز قابل استفاده می باشند، حتی اگر معنای وابسته به شکل - یعنی معنایی که با شکل پیوند خورده و به آن تعلق دارد و شکل را با آن معنا می شناسیم - زیاد تغییر کرده باشد. زیرا در حقیقت از زبان و دیدگاه انسان در مقابله با زبان و دیدگاه تکنولوژیک، این گونه شکل ها می توانند غالبا اشکال برتر باشند.

کلیدواژه ها:

خانه ، فضا ، قلمرو ، فرهنگ ، محرمیت