بررسی روند تغییرات مورفولوژی مصب سفیدرود در طی چهار دهه گذشته

شناخت تغییرات فیزیکی مصب رودخانه سفیدرود که آثار زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی بسیاری دارد، از اهمیت همه جانبه فراوانی برخوردار می باشد. در راستای نیل به این شناخت، به بررسی روند تغییرات مورفولوژی مصب سفیدرود در یک بازه زمانی 40 ساله پرداخته شد. در زمینه سوابق پژوهشی موضوع مورد مطالعه می توان ذکر کرد که با توجه به مطالعات فراوانی که در مورد رودخانه سفیدرود صورت گرفته است تا کنون تحقیق مشابهی با تحقیق حاضر در کشور انجام نشده است. شایان ذکر است که تحقیق و پژوهشی که بطور مستقیم به مورفولوژی رودخانه سفیدرود مرتبط باشد در دنیا وجود ندارد اما در سایر کشورها از جمله انگلستان، فرانسه، آلمان، هلند، چین و غیره، تحقیقات متعدد و مفصلی راجع به مدیریت سواحل، بررسی تغییرات و همچنین مدلسازی در مصب و کانالها، انواع مصب ها، تغییرات آنها و همچنین روشهای بررسی و پیش بینی تغییرات مورفولوژی مصب از دیدگاههای مختلف انجام گرفته است . (2005 ، Collins ,1990 , EL-SabhوMclusky) . این تحقیق در سالهای 1385-1386 به منظور ارزیابی وضعیت تغییرات مورفولوژی مصب سفیدرود در طی چند دهه گذشته، در محدوده پایاب رودخانه سفیدرود با مختصات (در متن اصلی موجود می باشد) و با استفاده از عکسهای هوایی بامقیاس های 1:5000 ، 1:20000 و 1:40000 مربوط به سالهای 1334 ، 1344 و 1373 ، تصاویر ماهواره ای سنجنده ETM ماهواره لندست 7( 2002 ) و سنجنده PAN ماهواره IRS-ID (2004) ، نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی انجام گرفته است (زبیری، 1370) . بررسی های انجام شده، گواه بر تغییرات شدید محل مصب این رودخانه در تماس با آبهای دریای خزر است. رودخانه در حدفاصل سالهای 1344-1334 از شرق محدوده به سمت غرب جابجا شده و سپس در فاصله سالهای 1373-1344 دوباره به سمت شرق بازگشته و در بستر دیگری جریان یافته است. قابل ذکر است که رودخانه در طی دوره مورد مطالعه از یک رودخانه تقریبا" مستقیم به یک پیچانرود شدید تبدیل شده است. شکل مصب رودخانه نیز تغیییر نموده، با نشان دادن گرایش به سمت شرق محدوده در بخش شرقی رسوبگذاری انجام شده و مصب گسترش پیدا نموده است. بنابراین شناخت دامنه و روند تغییرات یاد شده می تواند به ابزاری برای مدیریت و هدایت کاربری اراضی در محدوده مصب این رودخانه با نگرشی به محدوده واقعی حریم رودخانه برای ساخت و ساز و استقرار کاربری ها، تبدیل شود. لذا در راستای نیل به این هدف به بررسی روند تغییرات مورفولوژی مصب سفیدرود در یک بازه زمانی مشخص به منظور پیش بینی تغییرات آتی و نیز ساماندهی فنون مدیریت سواحل در محدوده مورد مطالعه با توجه به روند تغییرات قابل پیش بینی موقعیت و رفتار مورفولوژیک مصب رودخانه به منظور دستیابی به توسعه پایدار پرداخته می شود.

کلیدواژه ها:

مورفولوژی ، مصب ، سفیدرود ، رسوبگذاری ، تغییرات