نگاهی به فناوریها و روشهای دستیابی به آب شیرین، تصفیه و ذخیره آن در کرانههای شمالی و جزایر خلیجفارس در ایران باستان

کرانههای شمالی خلیج فارس و جزایر آن از دیرباز با مشکل کمآبی و دشواری دسترسی به آب شیرین روبهرو بوده است.هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی و شناخت روشهای مختلف دستیابی به آب شیرین، ذخیره و تصفیه آن در نواحی مذکوردر ایران باستان است. در این راستا تلاش شده است تا با بهرهگیری همهجانبه از گزارشها، اسناد و مدارک تاریخی بر جای مانده از آن عهد و نیز بهرهگیری از علوم غیرتاریخی مرتبط با موضوع مورد پژوهش مانند مهندسی آب تا حد امکان تصویریروشن از روشهای مختلف دستیابی به آب شیرین، ذخیره و تصفیه آن در نواحی مذکور در عهد باستان ارائه شود. بررسیهانشان میدهد که در ادوار هخامنشی، اشکانی و ساسانی از روشهای مختلفی برای بهدست آوردن آب شیرین و مناسب برای آشامیدن، شستشو، زراعت و پرورش گونههای خاص دامی استفاده میشده است. متداولترین این شیوهها، ایجاد حوضچههاو مخازن بزرگی بود که آب باران را برای مدتی در خود ذخیره میکرد، اما در کرانههای شمالی به علت دسترسی بهتر و بیشتربه سفرههای آب زیرزمینی، در کنار روش مذکور، امکان بیشتری برای حفر چاههای تکحلقهای و قنات برای دستیابی بهآبهای شیرین زیرزمینی وجود داشت. آثار و شواهد متعددی شامل یافتههای باستانشناسی، گزارش متون کلاسیک و اسنادتاریخی دال بر رواج روشهای گوناگون دستیابی و ذخیره آب شیرین در این مناطق در ایران باستان است. این روشها را میتوان در دو گروه کلی جای داد؛ فناوریهای استخراج آبهای زیرزمینی که شامل حفر قنات و چاههای تکحلقهای میباشد و فناوریهای ذخیره آب شیرین که متداولترین آنها ایجاد مخازن بزرگ برای ذخیره آب باران است.

کلیدواژه ها:

ایران باستان ، خلیج فارس ، آب شیرین ، قنات ، حوضچههای ذخیره آب