بررسی و انتخاب مناسب ترین کریدور اتصالی راه آهن شمال غرب به راه آهن غرب کشور

توسعه حمل و نقل از مهمترین ارکان توسعه یافتگی کشورها است که در این میان حمل و نقل ریلی از جهات ویژهای اهمیت و تاثیری متمایز دارد. و لذا بایستی مدیریت عرضه و تقاضا جهت بهبود عملکرد این سیستم حمل و نقلی انجام شود. شبکه موجود راه آهن کشور به صورت ستارهای است و در حال حاضر تهران به عنوان نقطه اجباری حجم بالایی از عبور بار (و مسافر) با مقصد یا مبدا شمال غرب است. یکی از مهمترین معایب شبکه های ستارهای، آسیب پذیر بودن و وجود گلوگاه ها در شبکه است. به علاوه با توجه به برنامه توسعه خطوط شبکه ریلی کشور، در آینده، شهر تهران به عنوان نقطه اجباری عبور از مبدا یا مقصد شمال غرب به مبدا یا مقصد به سمت غرب کشور مطرح خواهد بود که مزیدی بر علت خواهد شد. به علاوه به دلیل مشکلات ظرفیتی و فاصله حمل بالاتر ریلی نسبت به جاده، عبور بارها از تهران کاهش جذابیت کمتری در جذب بارهای این مبدا/مقصد توسط ریل در مقایسه با جاده خواهد داشت. با توجه به برنامه توسعه خطوط ریلی در کشور و بالاخص در محدوده شمال غرب و غرب کشور و به طور خاص در دست تکمیل بودن طرحهای راه آهن اتصال آستارای ایران به آستارای جمهوری آذربایجان و وجود اتصال راه آهن شمال غرب به مرز رازی،عملا شبکه راه آهن شمال غرب پتانسیل تبدیل شدن به یک مسیر ترانزیتی بالقوه را دارد. همسایگی این بخش از کشور با کشورهای عراق، ترکیه، آذربایجان و در ادامه کشورهای حوزه دریای خزر از جمله روسیه و آمار مبادلات سالانه قابل توجه بین ایران و کشورهای مذکور، لزوم یک برنامه ریزی بلند مدت برای توسعه شبکه ریلی پایدار جهت حمل بار و مسافر را ضروری میسازد. از اینرو احداث یک میانبر ریلی برای اتصال راه آهن محدوده قزوین- تبریز به محدوده همدان- سنندج ضروری است. لذا در این پژوهش ابتدا برنامه توسعه خطوط ریلی و کریدورهای ترانزیتی موجود بررسی شده است و سپس با بررسی کریدورهای اتصالی، کریدور برتر با درنظرگیری ملاحظات فنی، پدافند غیرعامل، ایجاد کریدور ترانزیتی و اتصال مراکز عمده بار و مسافر به شبکه، انتخاب شده است. با بررسی انجام شده کریدور آونگان-بیجار-زنجان به عنوان کریدور برتر است. وجود شهرکهای صنعتی و مراکز تولید بار در استانهای این محدوده از جمله پتروشیمی زنجان، ذوب و نورد ایجرود، شهرک صنعتی بیجار، سیمان خمسه، معدن صبا نور و ... با مقصد مرکز، غرب و شمال غرب تاکیدی بر ضرورت احداث این میانبر ریلی است. در نهایت با انجام مطالعات دقیق، کریدور بهینه از نظر مالی و اقتصادی توجیهپذیر نیست ولی با درنظرگیری مشکل ظرفیت شبکه در آینده، پدافند غیرعامل، ایجاد کریدور ترانزیتی و اتصال مراکز عمده بار و مسافر به شبکه، احداث این مسیر ضروری به نظر میرسد.

کلیدواژه ها:

ارزیابی اقتصادی ، حمل و نقل ریلی ، ترانزیت بار ، شبکه ستاره ای ، پدافند غیرعامل