نقش قنوات درشکل گیری ساختار فضایی شهرهای ایرانی-اسلامی نمونه مورد مطالعه شهر همدان

آب که از دیر باز به سبب حیاتی بودن مقدس شمرده میشود در یک آیین معنوی،کاربردی تقدس بخش پیدا میکند.تقدس آن به گونه ای است که از یک سوی نماد زیست وزندگی وازسوی دیگر نماد پالایش وطهارت میباشد.همدان شهری با هسته های اولیه زیستی است و «قنوات» اصلی ترین هسته شهر بوده است.نقش قنوات در گذشته در امور کشاورزی وآبرسانی،جمع آوری آب های سطحی وآبادانی شهر از اهمیت خاصی برخوردار بوده است،در کل قنوات نقش اصلی ورودخانه ها نقش فرعی داشته اند.متاسفانه طی توسعه شهری وافزایش ساخت وسازها واز بین رفتن باغات درون شهر ومزارع اطراف،بخشی از هویت شهر به نام «قنات» به دست فراموشی سپرده شد.لزوم توجه وسرمایه گذاری در جهت احیاء قنوات از دیدگاه های متعدد تاریخی،زیست محیطی،طراحی شهری واقتصادی قابل بررسی است.این مقاله به شناسایی سوابق وعملکرد قنوات طی تاریخ وارتباط آن با توسعه وطراحی فضاهای شهری پرداخته است.حفظ ارزش های هویتی تاریخی قنوات،زیباسازی فضای شهری با ارتقاءنقش قنوات وبرآورده ساختن نیازهای عملکردی،تفرجی،روحی و روانی شهروندان جهت ارتقاء کیفیت زیستی شهر از اهداف اصلی مقاله است.پس همان طور که آب های سطحی زمین، چون دریا و رودخانه و دریاچه در معماری و به وجود آمدن آن نقش دارد، دربسیاری از مناطق که از این منابع سطحی به دورهستند، نیاز مردم از راه منابع زیرزمینی، چون قنات و چشمه ها حاصل می شود.

کلیدواژه ها:

همدان ، قنوات ، هویت ، احیاء ، پالایش وطهارت