چهارصفه؛ کهن الگوی بومی و جایگاه آن در معماری خانه ایرانی

معماری بومی به عنوان منظومه ای طولی و به هم پیوسته، با بازآفرینی الگوهای بومی در گستره زمانی و مکانی مختلف،صورت های متفاوتی به خود گرفته است. در واقع مشابهت کالبدی در معماری کاربری های مختلف و رویدادهای متفاوتدر آنها، نشان از الگوهایی دارد که قابلیت انطباق و سازگاری با عملکردهای گوناگون را دارند. در این پژوهش الگوی زندهچهارصفه به عنوان مصداق بارز و کامل تجلی کهن الگوی بومی در خانه معرفی می شود.هدف از این پژوهش رجوع به مفاهیم ازلی در الگوی چهارصفه است که معماری ایرانی- اسلامی از آنها برخاسته است. ازاین رهگذر با تکیه بر نظام هستی و اصول معماری سنتی، به بررسی معانی رمزین و بنیادین نهفته در این الگو می پردازیمو به دنبال ریشه یابی الگوهای موثر در بازآفرینی سکونتگاه انسان خواهیم بود.در پژوهش حاضر گردآوری اطلاعات به شیوه اسنادی انجام گرفته است. تطبیق پلان های گردآوری شده با برخی ازگفته های متون و پژوهشگران اخیر، مبنای تجزیه و تحلیل یافته هاست و در نهایت نتایج، بر اساس یافته های حاصل ازمطالعات کتابخانه ای و همچنین مشاهدات میدانی صورت گرفته از چندین خانه چهارصفه ای، ارایه شده اند.یافته های پژوهش حاکی از آن است که بازخوانی الگوی چهارصفه با رویکردی معناگرایانه و استخراج مفاهیم ازلی آن،مفاهیمی که برخلاف تغییرات متعدد کالبد چهارصفه همچنان پابرجاست و ریشه در فطرت انسان دارد، می توانددستمایه طراحی خانه امروز قرار بگیرد و گامی برای رهایی معماری امروز از سردرگمی و آشفتگی کنونی باشد و درنتیجه دستیابی به مفهوم فضایی درخور سکونت را تحقق بخشد.

کلیدواژه ها:

چهارصفه ، کهن الگوی بومی ، معانی رمزین و بنیادین نهفته ، خانه امروز