نمادشناسی مسجد؛ رویکردی نمادین در معنای معماری مقدس

در مقاله ی حاضر موضوع محوری مسجد و معماری مقدس مسجد، بهمثابه ی تجلیگاهی برای نور است؛ این موضوع در ابعاد گوناگونمصداق می یابد و بالفعل می شود، به گونه ای که در کل می توانمسجد را مکان یا تجلی گاهی برای نور دانست؛ تجلی نور هم در کلپیکره ی آن و هم در اجزای آن قابل مشاهده است و از طریق تحلیل معنایی به ابعاد گوناگون آن پرداخته شده است. در این مقاله هدفکلیدی واکاوی معنایی و دست یابی به لایه های معنایی موجود درمتن کالبد معمارانه ی مسجد به مثابه ی نمادی کلیدی از معماریمقدس است. در اینجا با استفاده از دانش نمادشناسی و روش تفسیریو رویکرد هرمنوتیک به دلالت های معنایی و معنوی پیکره ی مسجدپرداخته شده است و در عین حال از مطالعات تطبیقی نیز بهرهگرفته شده؛ قیاس ها و تحلیل هایی که در بستری نمادین انجام شدهاند و همچنین استدلال ها نیز برای دستیابی به نتایج در کناررویکرد نمادشناسانه، تطبیقی، تفسیری و زبان شناسانه همزمانمورد استفاده بوده است. در این بررسی ها به ویژه مفاهیم موجوددر حکمت و فلسفه ی اسلامی و به طور کلی حکمت هنر مقدس مورد توجهبوده است و از رویکردهای موازی برای استحکام استلال ها استفادهشده است. برخی از نتایج: تمامی مسجد حول نور واحد مرکزی شکلگرفته است و بسط آن محسوب می شود و این الگو هم در اجزای مسجددیده می شود و هم در ساختار کل پیکرهی معمارانهی مسجد؛ اینخود، الگویی بنیادین در کیهان است؛ مطابق آنچه می آید، مسجد بهعنوان خانه ی نور یا نورگاه شناخته می شود و محلی است برای ظهورو آشکار کردن نور هستی که به ویژه در اشکال شمسی که طرحیالگویی برای فرم های بسیار در کیهان است خود را آشکار می کند.

کلیدواژه ها:

نور ، مسجد ، نمادشناسی ، معماری مقدس ، حکمت معماری ، معماری اسلامی