راهنمای مدل نوسازی متوازن بافت های فرسوده شهری

مبحث بافت های فرسوده در ایران، با وسعتی حدود 30 درصد مساحت شهری کشور، توجهات بسیاری را از سوی کارشناسان و مدیران شهری جلب نموده است. علی رغم اقدامات گسترده در زمینه نوسازی، آنچه تاکنون مسبب ناکارآمدی آن گردیده، ضعف شدید دانش در این حوزه و شکاف میان علم و عمل ارزیابی می شود. بنابراین طرح نظریه نوسازی متوازن بافت های فرسوده شهری ، گامی مهم در ساماندهی پراکنده گویی های نوسازی محسوب شده و ارایه مدل مفهومی، خلا وجودی پل ارتباطی میان علم و عمل را پوشش می دهد. این مدل با هدف تغییر الگوی نوسازی تدوین شده و ضمن بهره گیری از مفاهیم نظریه سیستم ها، در ساختاری خوشه ای بافت فرسوده را به نه شبکه تقسیم می کند که عبارتند از اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی- مالی، فضایی- کالبدی، حرکت و دسترسی، زیست محیطی، فعالیتی-کارکردی، حقوقی- قانونی و مدیریتی- سیاستی؛ سپس در هر شبکه، اهداف، ابعاد، مولفه ها و شاخص ها را در راستای تدوین دوپارگی ها به عنوان کوچک ترین واحد تشخیص، شناسایی و سنجش توازن بررسی می نماید. با تعیین شاخص برای ه ردوپارگی، وزن دهی به آنها و محاسبه ضریب توازن دوپارگی، داده های اصلی ورودی به مدل را مهیا ساخته و نمایه اصلی را ترسیم می نماید. به این ترتیب ضریب توازن شبکه حاصل گردیده و از برهم نهی شبکه ها ضریب توازن سیستم محاسبه می شود. با این اطلاعات می توان به سه کاربست اصلی مدل که عبارتند از 1)ارزیابی توازن نوسازی بافت فرسوده در یک مقطع زمانی و تفسیر آن در قبل، حین و بعد از نوسازی، 2) تحلیل و تفسیر روند تحولات توازن نوسازی بافت فرسوده در مقاطع و دوره های مختلف زمانی و 3) ارایه الگوی مدیریت توازن بنیان نوسازی بافت فرسوده با رویکرد عدالت خواهانه، پیش نگرانه و پیش گیرانه، دست یافت. در این مقاله سعی شده، با بررسی اسنادی و کتابخانه ای، مطالعات میدانی و شیوه ی توصیفی-تحلیلی، ضمن بررسی مدل مفهومی نوسازی متوازن، راهنمایی جهت پیاده سازی آن با هدف تلفیق علم و عمل تجویز گردد.

کلیدواژه ها:

بافت فرسوده ، نوسازی ، توازن ، مدل مفهومی