بررسی عملکرد اقتصادی طرح های مرتعداری بر معیشت آبخیزنشینان مطالعه موردی: حوزه آبخیز نوررود-استان مازندران

وابستگی بهره برداران و دامداران سنتی به پوشش گیاهی مراتع باعث گردید که ناخواسته بخشی از عرصه های مذکور روند تخریب و کاهش سطح را در پیش گیرند. در این راستا طرح های تأمین تولید علوفه تهیه، تدوین و در برخی مناطق استان مازندران به اجرا گذاشته شده اند. لذا تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیرات و تغییرات مثبت و منفی که طرح های مرتعداری بر وضعیت اقتصادی دامداران پس از اجرای طرح داشته است، در مراتع ییلاقی بلده نور، انجام گرفت. روش ارزیابی اقتصادی در این مطالعه به دو صورت میدانی و ستادی بود. در بخش اول، از مصاحبه حضوری و تهیه پرسشنامه از دیدگاه آبخیزنشینان جهت به دست آوردن اطلاعات استفاده گردید. در بخش مطالعات ستادی نیز به تحلیل جریانات مالی طرح ها با معیارهای منفعت هزینه پرداخته شد. در تجزیه و تحلیل پاسخ های آبخیزنشینان از نظر رضایتمندی از اجرای طرح ها، مشاهده گردید52/9درصد بهره برداران ازمحل تأمین علوفه طرح از منظر معیشت و درآمد رضایت خیلی کم 18/6 رضایت متوسط 17/8رضایت زیاد و 10/7درصد رضایت زیادی داشتند تحلیل جریانات مالی طرح های انجام شده نشان داد، میزان کل درآمد خالص سامانهای عرفی منطقه، قبل از اجرای طرح های مرتعداری معادل202/07 میلیون ریال در سال و بعد از اجرای آن این رقم به8/261 میلیون ریال درسال افزایش یافته است که معادل با 29/5 درصد افزایش درمیزان کل درآمد آبخیزنشینان بوده است. این رقم معادل است با 1191181 ریال در هکتار سهم سرانه هر خانوار. در مقایسه با تناقض نتایج روش های ارزیابی ستادی و میدانی، به نظر می رسد روش های مدیریتی به کار گرفته شده در اجرای طرح درست انجام نشده است. در نهایت آن چه از این بررسی حاصل می شود آن است که شغل و شیوه معیشتی از یک حالت غیرپایدار به حالتی نسبتاً پایدار تغییر یافته است و این مسأله تا حدودی در حل چالش اقتصادی- معیشتی آبخیزنشینان مؤثر بوده است

کلیدواژه ها:

ارزیابی اقتصادی ، طرح مرتعداری ، معیشت آبخیزنشینان ، بلده نور