رتبه بندی زیرحوضه ها در طرح سامانه مهار سیلاب

کنترل و مهار سیلاب از دیرباز همواره ذهن بشر را به خود مشغول کرده و او را مجبور نموده است به طرق مختلف در جهت مقابله با این حادثه غیر متقربه اقدام نماید. رتبه بندی احداث سدهای تاخیری به عنوان یکی از روش های سازه ای مهار سیلاب نقش مهمی در بهینه نمودن سامانه های مهار سیلاب حوضه ها دارد. در این تحقیق با بررسی احداث سدهای تاخیری از نظر مکانی، نقاط مناسب احداث این سازه ها رتبه بندی می گردد. ابتدا با استفاده از نرم افزارHEC-HMS ، شبیه سازی حوضه و واسنجی آن توسط داده های بارش و سیلاب انجام شد. از سیلاب با دوره بازگشت200 ساله جهت بهینه سازی ابعاد خروجی های سدهای تاخیری استفاده گردید. شاخصهای مختلفی برای رتبه بندی احداث سدهای تاخیری بررسی شدند که عبارتند از :شاخص مساحت، شاخص دبی اوج، شاخص دبی ویژه، شاخصF ، شاخصf ، شاخصFm ، شاخصfm و شاخص هزینه و شاخص هزینه واحد کاهش سیلاب. در بین این شاخص های رتبه بندی برخی توسط دستگاه های اجرایی مورد استفاده قرار می گیرد و برخی توسط محققین دیگر پیشنهاد گردیده است. شاخص هایFm و fm شاخص های جدید رتبه بندی هستند که توسط مقاله حاضر پیشنهاد شده اند. رتبه بندی احداث هر یک از سدهای تاخیری، با استفاده از شاخص معیار به طور جداگانه بدست آمد. بدین ترتیب معیاری برای ارزیابی روش های رتبه بندی زیرحوضه ها (PIML) تعریف گردید، که خطای هر روش رتبه بندی را نسبت به روش رتبه بندی با معیار هزینه واحد کاهش سیلاب نشان می دهد. نتایج نشان داد که شاخص Fm باPIML معادل 6 کمترین خطا و شاخص هزینه با PIML معادل 86 بیشترین خطا را در بین روش های رتبه بندی طرح های مهار سیلاب دارند. این در حالی است که شاخص های ارائه شده در این مقاله به خصوص شاخص Fm از کمترین مقدار PIML و بعبارت دیگر کمترین خطا را در رتبه بندی برخوردار بوده و همین امر باعث گردید که به عنوان برترین شاخص رتبه بندی زیرحوضه ها برای احداث سدهای تاخیری مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

سد تاخیری ، شاخص رتبه بندی ، شاخص معیار ، مدل HEC-HMS ، مهار سیلاب