بررسی تاثیر کم آبیاری بر عملکرد ذرت علوفه ای در مراحل مختلف رشد آن

با توجه به محدود بودن منابع آب در بخش کشاورزی، بکارگیری هر راهکار به منظور صرفه جویی در آب و نیز افزایش سطح زیر کشت از اهمیت زیادی برخوردار است. یکی از این راهکارها کم ابیاری می باشد. برای برنامه ریزی کم آبیاری بهینه لازم است که مراحل حساس گیاه کمبود آب مشخص شوند. این تحقیق به منظور تعیین ضریب واکنش عملکرد محصو به آب (Ky) و ضریب حساسیت عملکرد (i) ذرت علوفه ای (رقم سینگل گراس 704) در هر دوره از رشد آن برای اقلیم شهرستان کرج در تابستان سال 1383 در مزرعه تحقیقاتی گروه آبیاری دانشکده کشاورزی تهران اجرا گردید. آزمایش در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و پنج تیمار شامل آبیاری عمولی یا بدون کم آبیاری (S1)، کم آبیاری در مرحله رشد رویشی (S2)، کم آبیاری درمرحله گلدهی (S3)، کم آبیاری درمرحله دانه بندی یا پر شدن دانه (S4) و کم آبیاری در مرحله رشد رویشی و گلدهی (S5) انجام شد. نحوه اعمال کم آبیاری بصورت دور ابیاری بود. شاخص های اندازه گیری شده شامل: عملکرد بیولوژیک ذرت علوفه ای (شامل علوفه و دانه)، شاخص سطح برگ و تبخیر و تعرق گیاه بودند که بر اساس آنها ضریب واکنش عملکرد محصول به آب (kY) و ضریب حساسیت عملکرد ذرت علوفه ای به کمبود آب (i) در هر دوره از رشد محاسبه گردید. با توجه به مقایسه سطوح مختلف کم آبیاری، بیشترین عملکرد بیولوژیک ذرت علوفه ای مربوط به تیمار (S1) با متوسط عملکرد 37/22 تن در هکتار بوده و کمترین عملکرد بیولوژیک مربوط به تیمار (S5) بامتوسط عملکرد 8/14 تن در هکتار بدست آمد که یک کاهش 34 درصدی رانسبت به آبیاری معمولی نشا داد. تنش در مراحل رشد رویشی و گلدهی به ترتیب باعث کاهش 28 و 29 درصد نسبت به تیمار معمولی گردید. کم آبیاری درمرحله پر شدن دانه فقط باعث کاهش 2/14 درصد درعملکرد بیولوزیک گردید. ضریب واکنش عملکرد محصول به آب (ky) درمرحله رشد رویشی، گلدهی و پر شدن دانه به ترتیب 49/0، 53/1 و 32/0 بدست آمد. مقادیر ضریب حساسیت گیاه به کمبود آب در مراحل رشد رویشی، گلدهی و پر شدن دانه به ترتیب 43/0= 1 ، 70/1= 2، 26/0= 3 حاصل شد. نتایج نشان داد که کمبود آب در دوره گلدهی بیشتر ازدو مرحله دیگر باعث کاهش عملکرد بیولوژیک گردید که ارقام ضریب واکنش عملکرد و ضریب حساسیت عملکرد آن را نشان میدهد. لذا دوره گلدهی (هرچند کوتاه مدت) دوره نیاز بحرانی به آب است و باید آبیاری بصورت کامل انجام شود. اولویت های برنامه ریزی کم آبیاری به ترتیب دوره پر شدن دانه و رشد رویشی می باشد. در این دو دوره می توانیم کم آبیاری را اعمال کنیم بدون آنکه کاهش قابل ملاحظه ای در عملکرد داشته باشیم.

کلیدواژه ها:

ضریب واکنش عملکرد ، ضریب حساسیت گیاه ، کم آبیاری ، مرحله رشد ، ذرت علوفه ای ، کرج