تحولات اقلیمی و گسترش پلایاها در ایران

پلایاها و به طور کلی چاله های داخلی، نقش اساسی در تعادل آب و هوایی و تغییرات اکولوژی در حوضه های آبریز در کواترنری داشته اند. همچنین امروزه پلایاها ثبت کننده روند تغییرات اقلیمی هستند. عدم رخداد تغییرات اقلیمی سبب پایداری و ثبات در پلایاها می شود که به نوبه خود یک نوع تعادل پویا را در اکوسیستم سبب می شود. کاهش میزان آب ورودی تغییرات کانی های محلول را به دنبال دارد که این به نوبه خود سبب به هم خوردن نظم بیولوژیکی شده است. در این پژوهش با استفاده از برداشت های میدانی و مطالعات آزمایشگاهی، تغییرات محیطی گذشته بر روی رسوبات پلایای گاوخونی و حوض سلطان مورد بررسی قرار گرفت. بررسی یافته های این پژوهش نشان داد که تحولات آب و هوایی سبب تغییرات در نوع رسوب گذاری پلایا می شود به طوری که با خشک تر شدن آب و هوا قلمرو رسوبات تبخیری و با مرطوب تر شدن میزان حجم رسوبات تخریبی افزایش می یابد. هردوی تحولات منجر به ناپایداری پلایاها می شود که معمولا گسترش یا جابه جایی مکانی پلایاها را به دنبال دارد. تغییرات در پلایای گاوخونی سبب تغییرات محدوده حوضه پلایا در گذشته، از محل کنونی قابل مشاهده آن در امروزه، جابجا می شده است گاها به سمت مرکز پلایا پسروی و یا با افزایش وسعت پلایا، بر روی رخساره های حاشیه ای (زون سولفاته) پیشروی نموده است. در خصوص پلایای حوض سلطان نتایج مطالعات نشان داد که مساحت پلایای حوض سلطان طی سال های 1991 تا سال 2016 کاهش داشته است و این کاهش در 10 سال اول شدیدتر بوده است. همچنین بیشترین تغییرات مساحت پلایا در نواحی شرقی اتفاق افتاده است

کلیدواژه ها:

تغییرات اقلیمی ، پلایا ، زون ، ایران