دیدگاه اقبال در بیان و مهار زبان

زبان وسیله ارتباط بین انسان ها و ابزار انتقال افکار و عقاید و احساسات و نیازمندی ها و از اولویت های زندگی فردی و اجتماعی هر آدمی است که به ضرورت باید با شیوه استفاده از آن آشنا باشد. بسیاری از مردم سخنان خود را جز اعمال خویش نمی دانم و خود را در سخن گفتن آزاد می بینند در حالی که موثرترین و خطرناک ترین اعمال آدمی سخنان شوهر اوست . با تاسف ما در شرایط و موقعیت زندگی می کنیم که اغلب به بیماری پر گویی و توجه نداشتن به آداب گفتار مبتلاییم و در عمل، ارزش های میراث معنوی از جمله خاموشی و نقد درست و بجا که لازمه عقل و تدبیر مدن است مغفول مانده است و مدیریت بر زبان و وقت یکی از پر ارزش پرمین نعمت های خداوند بر آدمی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته و میدان دادن به تمایلات در کلام، فزونی یافته و عمل خود آپاتیت و خودسازی به صحت در گفتار مورد غفلت واقع شده است. علامه محمد اقبال از آن شخصیت ها و فیلسوفان برجسته جهان و سخنوران و بزرگان پارسی گوی پاکستان و از سرآمدان فرهنگ مشترک ایران و شبه قاره است که مطالعه عمیق آثارش می تواند تغییر در نگرش و رفتار انسان های مستعد درمی آورد و یاد گرفته هاشان را به طوری کاربردی، اصلاح و بالا برد. و در آثار خود از منازل مختلف، مفهوم فضیلت سکوت و احراز مقام آن را که امنیت فردی و اجتماعی به آدمی می بخشد مطرح کرده و در حوزه های اخلاقی و تربیتی، مراتب از کاربرد زبان را به وجوه مختلف ناکامی نموده است. و افکار و نظریات تعلیمی خویش را در این رابطه به تفصیل بیان کرده است. شواهد و نمونه هایی از آن را به اجمال در متن مقاله می خوانید.

کلیدواژه ها:

محمد اقبال لاهوری ، زبان و ادب فارسی ، آموزه های اخلاقی و تردیدی ، فضیلت سکوت و خاموشی ، میراث مشترک فرهنگی ایران و شبه قاره