الگوی جریان در قوس و مکان‌یابی بهینه سردهانه آبگیر

رسوبات بستر در بازه های قوسی شکل رودخانه، به دلیل وقوع جریان حلزونی ناشی از شرایط انحناء، تحت تأثیر این جریان از ساحل قوس خارجی به سمت قوس داخلی رانده خواهند شد بنابراین امکان دستیابی به جریان، با میزان رسوب کمتر در ساحل قوس خارجی برای اهداف انحراف جریان آب عملی خواهد بود، همچنین به دلیل فرسایشی که در قوس خارجی به وقوع می پیوندد، عمق آب در این ناحیه افزایش یافته و بار بستر در عمق بیشتری از سر دهانه آبگیر حرکت خواهد نمود، لذا مکانی از قوس که در آن، جریان مارپیچی به بلوغ کامل و به عبارت دیگر به حداکثر قدرت رسیده باشد، محل تشکیل چاله (محل بیشترین فرسایش) بوده که در آن شرایط فوق الذکر تشدید یافته و محل مناسب تری برای جانمایی آبگیر خواهد بود. در این تحقیق ضمن بررسی الگوی جریان در قوس موقعیت تشکیل چاله و بالطبع مکان مناسب سردهنه آبگیر بر روی مدل فیزیکی با مقطع ذوزنقه ای در پیچان رودی با تزریق پیوسته رسوب (باربستری) مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان داد که محل تشکیل چاله وابسته به عدد فرود جریان ورودی به قوس می باشد و با افزایش عدد فرود از نواحی پائین دست به بالا دست جریان در قوس منتقل می گردد. همچنین در اثر انحراف جریان به داخل آبگیر، ضمن کاهش قدرت جریان ثانویه در قوس خارجی، شیب طولی رودخانه افزایش می یابد و تأثیر توامان آنها باعث انتقال چاله به سمت بالا دست خواهد شد، مقدار انتقال بستگی به درصد انحراف جریان دارد و حداکثر تا 9 درجه به دست آمده است.

کلیدواژه ها:

مدل فیزیکی ، کنترل رسوب ، آبگیر جانبی ، قوس رودخانه و چاله