اسب و صنایع وابسته به آن از نگاه اسلام

تعریف مساله: یکی از حیوانات اهلی که تا پیش از چند دهه اخیر، نقش اساسی در زندگی اجتماعی انسان داشته اسب است. با ورود انسان به زندگی شهری و ماشینی، حضور این حیوان در فعالیت های اجتماعی و اقتصادی بشر کم رنگ تر شده، اما جهان اسب واقعیتی پیچیده است که شامل فعالیت هایی چون پرورش اسب، ورزش های اسبی، توریسم با اسب و فعالیت های بسیار دیگری نظیر اسب درمانی می شود که مربوط به ارتباط درازمدت بین انسان و اسب است. ارتباط نزدیک و نقش مهم این حیوان در زندگی انسان موجب شده است که اسب و صنایع مربوط به آن در متون دینی ما (قرآن و روایات) از ابعاد مختلفی مورد توجه قرار گیرد و حجمی قابل توجه از حقوق و احکام شرعی را به خود اختصاص دهد. هدف از این مطالعه، بررسی نگاه اسلام به اسب و صنایع مربوط به آن از بعد معرفتی و فقهی - حقوقی است.روش پژوهش: در این مطالعه سعی شده است مباحث معرفتی و فقهی- حقوقی در آیات و روایات مرتبط، از منابع تفسیری، روایی و فقهی شیعه و اهل سنت، استخراج و مورد بحث و بررسی قرار گیرد. یافته های کلیدی: بررسی اجمالی آیات و روایات نشان می دهد که اسب و صنایع وابسته به آن حجم قابل توجهی از مباحث فقهی و حقوقی را به خود اختصاص داده است و این نشان از اهمیت بالای این حیوان در اسلام است. برخی از ابواب فقهی که به احکام فقهی - حقوقی این حیوان پرداخته شده است عبارت اند از: جهاد، سبق و رمایه (مسابقه و تیراندازی)، زکات، اطعمه و اشربه (خوراکی ها و نوشیدنی ها) و ضمان. برخی از حقوق شمرده شده برای اسب عبارت اند از: 1- بیش از طاقت حیوان بر او بار نکنید 2 پشت حیوان را کرسی و محل گفتگو قرار ندهید 3 به صورت حیوان نزنید 4 صورتش را داغ نکنید 5 در موقع سفر بیش از توانایی، حیوان را به زحمت نیندازید 6 در هر منزل که فرود می آیید ابتدا در تدارک آب و علف حیوان باشید 7 رسیدگی به امور این حیوان از نظر خوراک و جایگاه و نیز حوایج دیگرش از نظر آیین مقدس واجب است. لازم به ذکر است که در حوزه جهان بینی اسلامی نیز فلسفه و هدف نهایی خلقت حیوانات از جمله اسب، تکامل انسان است.جمع بندی نهایی: در اسلام اسب و صنایع مربوط به آن از اهمیت بالایی برخوردار است و این موضوع از ابعاد مختلف و متعددی در قرآن و روایات مورد توجه قرار گرفته است. از جمله این ابعاد می توان به بعد معرفتی، جهان بینی اسلامی و بعد فقهی - حقوقی اشاره کرد که حجم قابل توجهی از این مباحث را به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه ها:

اسب ، اسلام ، متون دینی ، فقه ، حقوق