مطالعه ای بر نقوش هندسی (گره) در دو شاهنامه ی بایسنقری (مکتب هرات) و شاه تهماسبی (مکتب تبریز)

استفاده از فضاسازی های دوبعدی، بازنمایی و خلق پیکره هایی با خطوط شکل ساز قوی، سطح های رنگی تخت و آرایه ها و تزیینات گیاهی،حیوانی و هندسی مشخصه های بارز نگاره های ایرانی است، که در دو شاهنامه ی بایسنقری و شاهنامه ی شاه تهماسبی می توان بازنمایی شان را شاهدبود. این دو شاهنامه هر چند از لحاظ سبک و شیوه ی اجرا و حتی اندازه و تعداد نگاره با یکدیگر متفاوتند اما، در برخی از عناصر تشکیل دهنده یاجرایی شباهت هایی با یکدیگر دارند. نقوش هندسی گره یکی از همین نقاط مشترک است که از جنبه های اجرایی، تزیینی و کارکردی قابلیتشناخته شدن دارد. این مقاله بر آن است تا با شناسایی نگاره های دارای نقش گره، و مقایسه آنها با یکدیگر، و یافتن وجوه مفارقت و مشابهت میانگره ها به شناختی بهتر و عمیقتر از این عناصر تزیینی دست یابد. گره ها در زمینه های شش ضلعی منتظم، مربع و مستطیل طلایی قابلیت اجراشدن دارند و از آنها برای تزیین دیوارها، سقف ها، درها و پنجره ها، پله ها و سنگفرش ها استفاده شده است. بر این اساس منابع اطلاعاتی و داده-ها به صورت اسنادی کتابخانه ای، فیش برداری و رجوع به اصل موضوع (رجوع به نگاره های دو شاهنامه) جمع آوری شده است، و آنگاه از شیوه ی -تاریخی، توصیفی و ترسیمی با توجه به استراتژی کمی و کیفی برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده گردیده است.

کلیدواژه ها:

نقوش هندسی ، گره ، دوره ی تیموریان ، دوره ی صفویان ، شاهنامه فردوسی ، شاهنامه بایسنقری ، شاهنامه شاه تهماسبی