طراحی و آزمون مدل مفهومی و عملیاتی جهت رتبه بندی علمی گروه های آموزشی حوزه ی علوم انسانی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی ایران با استفاده از روش های تصمیم گیری چندشاخصه( MADM )

با توجه به نقش چشمگیر آموزش عالی در توسعه و پیشرفت کشور، ارزیابی و سطح بندی در آموزش عالی به منظور آگاهی و ارتقاء کیفیت ضرورتی اجتنابناپذیر به نظر میرسد. در سالهای اخیر موضوع رتبه بندی دانشگاهها یکی از بحث انگیزترین موضوع ها در حوزه علم سنجی و آموزش عالی بوده است؛ که به منظور انجام این مهم نظامهای رتبه بندی متعددی مبتنی بر مجموعه ای از شاخصها در سطح جهانی، منطقه ای و ملی ایجاد شده و توسعه یافتهاند. در حال حاضر رتبه بندی دانشگاه ها در سطح جهانی بر اساس نظامهای رتبه بندی مختلف انجام میشود. حضور در این رتبه بندی ها به منظور وارد شدن در دنیای رقابت و مطرح شدن در سطح جهان ضرورت دارد؛ اما در این نظامها محدودیت شاخص ها وجود دارد، همچنین در قابلیت اعتبار و اعتماد داده ها تردید می باشد و به اهداف خاص هر کشور و معیارهای موثر در توسعه و پیشرفت آن توجه نشده است. بنابراین ضرورت انجام رتبه بندی دانشگاهها در سطح ملی نیز امری بدیهی است. بدون تردید هنگامی که گستره ی رتبه بندی در سطح ملی باشد و از معیارهای منطبق با توسعه و پیشرفت کشور استفاده شود، احتمال تولیدات علمی مناسب تر و کاراتر بسیار بیشتر است. رتبه بندی ملی دانشگاه ها، موقعیت دانشگاه های کشور را در سطح ملی مشخص میکند، همچنین موجب مشخص نمودن نقاط ضعف و قوت آنها و کمک به تصمیم گیران و سیاستگذاران علمی جهت تدوین برنامه ای جامع می شود؛ اما نمی تواند نمایان کننده ی وضعیت گروههای آموزشی مستقر در دانشگاه های مختلف باشد و مشخص کند ، آیا گروهی که در دانشگاهی معتبر و دارای رتبه ی برتر قرار دارد، کارایی لازم را داشته است توانسته است نیازهای جامعه را در حوزه ی مربوط به خود مرتفع کند آیا توانسته است بهبودی در وضعیت دانشگاه، شهر و منطقه ی خود ایجاد کند و در نهایت آیا دانش آموختگان شایسته ای به جامعه تحویل داده است همانگونه که بیان شد، رتبه بندی علمی دانشگاه ها تصویری شفاف از کیفیت عملکرد علمی و پژوهشی آنها به صورت کلی ارائه میدهد؛ اما بسیاری از دانشگاهها کاملا ناهمگن هستند و دارای گروه های عالی، متوسط و ضعیف اند. ارزیابی دانشگاه ها نمیتواند یک اعتبار مناسب به گروه هایی که عالی هستند و در دانشگاهی متوسط یا ضعیف قرار دارند، بدهد. بعضی مواقع گروه آموزشی در دانشگاهی با کیفیت مناسب و رتبه ی برتر، ضعیف عمل میکند. عکس این موضوع نیز صادق است، در دانشگاهی با کیفیت متوسط یا پایین گروه آموزشی وجود دارد که قوی عمل میکند. علاوه بر این ماهیت رشته ها نیز بسیار متفاوت است و برای گروههای گوناگون باید تصمیمات متفاوتی گرفته شود؛ زیرا هر رشته شرایط متفاوت، نیازهای خاص و به طور کلی ویژگی های متفاوتی دارد. بنابراین باید در رشتههای گوناگون فعالیتهایی که به تغییر منجر میشوند و در صنعت، دولت و دانشگاه اثرگذار هستند مشخص شود، تا گروههای آموزشی به صورت هدفمند به فعالیت علمی بپردازند؛ همچنین شاخص های رتبه بندی مناسب برای آنها در نظر گرفته شود. امروزه به دلیل افزایش تعداد دانشگاه ها و اینکه بیشتر رشته ها در دانشگاه های زیادی وجود دارد؛ نتایج حاصل از رتبه بندی گروههای آموزشی اهمیت فراوانی در تصمیم گیریهای مخاطبان نظام دانشگاهی دارد. رتبه بندی علمی گروههای آموزشی و مشخص شدن نوع و میزان فعالیت علمی هر رشته، باعث نگاه عمیق تر به رشته های اصلی میشود و رشته های اثرگذار در سطح منطقه و ملی مشخص میشود. در زمانی معین ممکن است، برخی رشته ها با توجه به سیاستهای مشخص شده برای یک کشور ضرورت نداشته باشد و برخی رشته ها اولویت بیشتری داشته باشد. حذف و یا تعدیل رشته های کماهمیت و شناسایی رشته های اولویتدار و سرمایه گذاری بیشتر روی آنها موجب حل بسیاری از مشکلات در سطح جامعه و کشور میشود.