بررسی فقهی و حقوقی ماهیت قرارداد مستقبلیات و ویژگی های آن

قرارداد مستقبلیات، توافق بر خرید یا فروش کمیت و کیفیت معینی از دارایی موضوع قرارداد به قیمت تعیین شده در لحظه انعقاد قرار داد، برای تحویل در تاریخ آتی معین است در قرارداد مستقبلیات، آنچه در عمل واقع می شود یک عقد یا قرارداد واحد نیست، بلکه مشتمل بر عقود متعدد است. بنابراین استفاده از نام یکی از عقود در مورد ماهیت این قرارداد امکان پذیر نیست، بلکه بایستی این قرارداد را مانند عقد بیمه یک عقد مستحدثه به نام عقد آتی فرض کنیم. که مشتمل بر تعهد به بیع، عقد ضمان، عقد ودیعه و انجام معامله در زمان سررسید است. قرارداد مستقبلیات از نظر ماهیت تطابق بیشتری با تعهد در مقابل تعهد دارد. از یک طرف تعهد به خرید و از طرف دیگر تعهد به فروش و مبلغی با عنوان وجه الضمان را برای حسن انجام کار قرار می دهند که ماهیت آن بیشتر به نسبتی از ثمن نزدیک است، زیرا اگر درصدی از ثمن فرض کنیم، ثمن مشخص میشود و بیع انجام می گیرد و قیمت دست خوش نوسان قرار نمی گیرد. این مبلغ که در اصطلاح بورس مارجین نامیده می شود، مابه التفاوت تغییر قیمت کالا می باشد که وجه الضمان معادل گذاری شده است. در خصوص اعتبار قرارداد مستقبلیات از منظر فقه می توان گفت؛ ضابطه کلی فقها در قراردادها ایناست که در صورتی که با اصول و ضوابط کلی شریعت منافاتی نداشته باشند با استناد به عمومات و اطلاقات درارتباط با قراردادها، حکم به صحت معاملات می شود. دیدگاه عقلا و عرف جهانی قرارداد مستقبلیات، یک قرارداد عقلی تلقی شده؛ زیرا تولید کنندگان برای رفع نگرانی خود و مدیریت ریسک فعالیت های اقتصادی از آن استفاده می کنند. در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی سعی در بررسی فقهی و حقوقی ماهیت قرارداد مستقبلیات و ویژگی های آن خواهیم داشت.

کلیدواژه ها:

مستقبلیات ، قرارداد ، ماهیت ، ویژگی ، تعهد