بررسی عنصرمعنوی جرم درحقوق کیفری ایران (نقدی بر مواد 144 و 145 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392)

مواد 144 و 145 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 در رابطه با عنصر روانی جرائم ذیل فصل اول از بخش چهارم این قانون، تحت عنوان شرایط و موانع مسئولیت کیفری بیان شده است. پرداختن به عنصر روانی جرم، ذیل فصل راجع به شرایط مسئولیت کیفری، مغایر با نظم ساختاری لازم در یک قانون است. نظر به اینکه قبل از وقوع یک جرم و تحقق ارکان آن، نوبت به بررسی مسئولیت کیفری مرتکب نمیرسد و اساسا در صورت فقدان قصددر جرائم عمدی، وقوع جرم منتفی گردیده، بررسی مسئولیت کیفری بیفایده خواهد بود، لذا پرداختن به جایگاه قصد و علم مرتکب در تحقق جرم عمدی وتقصیر در تحقق جرائم غیرعمدی، آن هم ذیل شرایط مسئولیت کیفری، نامطلوب است؛. علاوه بر ایراد ساختاری فوق، سوالاتی که پیش می آید این است که، آیا دو ماده مزبور جامع عنصر روانی در تمام جرائم عمدی و غیرعمدی بوده و تمامی آنها را دربرمی گیرد آیا ماده ی 144 قانون مزبور،عنصرروانی جرائم با مسئولیت مطلق را مشخص کرده است ضمن اینکه قانون گذار تعریفی که، دارای حدورسم منطقی و جامع اصول اساسی موردنیاز عنصر روانی وهمچنین تقصیرباشد(به عنوان رکن اصلی عنصر روانی در جرائم غیرعمدی) ارائه نکرده است. در مقاله حاضرضمن بررسی اشکالات و ابهامات مواد 144 و 145 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 هم از لحاظ ساختار و محتوا،پیشنهاداتی در جهت تقیین بهتر قانون گذاری وقانون نگاری در مواد مزبور ارائه می نماید.

کلیدواژه ها:

آسیب شناسی ، عنصر روانی ، جرائم عمدی و غیرعمدی ، تقصیر ، جرائم با مسئولیت مطلق