بررسی راندمان آبیاری مزرعه ذرت با در نظر گرفتن تغییرات مکانی خاک و بهره برداری بیولوژیک

تحقیقاتی که جهت بهتر نمودن راندمان آبیاری تاکنون انجام گردیده است، بیشترین توجه را به یکنواخت نمودن توزیع آب سیستم آبیاری معطوف داشته اند. اگرچه این مسئله بسیار مهم می باشد اما به همان نسبت در نظر گرفتن تغییرات مکانی خاک و اثر این عامل روی نفوذ آب ، ذخیره آب در خاک و فرونشست عمقی دارای اهمیت زیادی می باشد. افزایش فرونشست عمقی باعث افزایش املاح و مواد شمیایی دیگر به سفره آب زیر زمینی و زمین های اطراف می گردد و همچنین باعث بالا آمدن سفره آب زیر زمینی و غرقاب نمودن خاک می شود. از طرف دیگر توجه به بعد فیزیکی بهبود راندمان های آبیاری ممکن است که هدف اصلی یک واحد زراعی که مانند هر پروژه اقتصادی دیگر، افزایش بهره وری می باشد را تامین ننماید. زیرا این امکان وجود دارد که با کاهش مصرف آب راندمان های آبیاری را افزایش داد، در حالی که آبی مصرفی تکافوی مصرف گیاه را ننماید. لذا تولید محصول و بعبارت دیگر بهره وری بیولوژیکی کاهش خواهد یافت. هدف این مقاله بررسی این موضوع می باشد که آیا در نظر گرفتن تغییرات مکانی خاک و مدیریت آبیاری باعث بهبود راندمان استفاده از آب می شود و ارتباط بین تغییرات مکانی خاک و تغییر پذیری میزان محصول چگونه است؟ در این تحقیق آبیاری، یک مزرعه 5 هکتاری ذرت در دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز، با بافت رسی تالومی رسی که بوسیله روش جویچه ای آبیاری می گردید مورد مطالعه قرار گرفت. بافت خاک در 24 نقطه این مزرعه و در هر نقطه در شش لایه به ضخامت های 30 سانتی متری تعیین گردید. همچنین برای نقاط و اعماق مذکور، رطوبت خاک قبل و بعد از هر آبیاری درهشت آبیاری در سرتاسر دوره رشد و نیز میزان رشد و عملکرد گیاه در 24 نقطه مذکور اندازه گیری شد. نتایج بدست آمده نشان می دهد که تغییرات مکانی خاک روی ذخیره آب خاک و فرونشست عمقی اثر می گذارد. این اثرات همچنین در رشد و عملکرد گیاه مشاهده می شود. اطلاعات نشان می دهد که نقش تغییرات مکانی خاک در سرعت نفوذ، آب به خاک، پس از رسیدن به سرعت نفوذ پایه، قابل ملاحظه است و قبل از سرعت نفوذ پایه، نقش زمان تماس آب با خاک بیش از نقش تغییرات مکانی خاک می باشد. بنابراین توصیه می شود که جهت بهبود راندمانهای آبیاری از بعد فیزیکی و بهره وری بیولوژیک، طرح قطعه بندی مزارع بر اساس بافت خاک رعایت شود تا ضمن کاهش فرونشست عمقی آب ، در همه نقاط مزرعه این امکان به گیاه داده می شود تا آب کافی و متناسب با نیاز را در اختیارداشته باشد.