برآورد بعد فرکتالی نوسانات سطح آب دریاچه ارومیه

مطالعه نوسانات تراز آب دریاچهها و خط ساحلی آن بدلیل مدیریت اراضی ساحلی جهت ساخت و ساز، کشاورزی، حمل ونقل آبی، مدیریت سفرههای آبزیرزمینی منطقه، اکولوژی منطقه، مسائل زیست محیطی و تعیین حجم آب موجود در دریاچه از دیرباز مورد توجه متخصصان و دانشمندان علوم مختلف بوده است. دریاچه ارومیه هم که یکی از بزرگترین و مهمترین دریاچههای ایران میباشد، از این امر مستثنی نیست. در دو دهه اخیر، استفاده از مدلهای دینامیکی غیرخطی در تخمین سطح آب دریاچهها مورد توجه محققان واقع شده که نظریه آشوب به عنوان نمونه خاص مورد توجه پژوهشگران بوده و تحقیقات وسیع انجام یافته دال بر این ادعاست. نظریه آشوب این فرضیه را مطرح میکند که بسیاری از سیستمهای با ظاهر تصادفی، بطور کامل از یک رابطه غیرخطی تبعیت کرده و در نتیجه قابل پیشبینی هستند یا بعبارت دیگر آشوبناکاند. نظریه آشوب به بیان وجود نظم در سیستمهای به ظاهر نامنظم میپردازد. در مقاله حاضر نوسانات روزانه سطح آب دریاچه ارومیه در دوره آماری 1388-44 با نظریه آشوب بررسی شده است. فضای حالت ارائه شده توسط تاکن که سیر تکاملی سیستمهای دینامیکی را توصیف میکند با استفاده از تئوری زمان تاخیر انجام گردید. بر اساس مقدار نخستین حداقل میانگین اطلاعات متقابل، زمان تاخیر 133 روز محاسبه و نهایتاً بر اساس زمان تاخیر بدست آمده و بازاء بعد محاط 1 تا 20 ، بعد همبستگی 2 حاصل گردید که حاکی از بعد آشوبناکی پائین میباشد

کلیدواژه ها:

آشوبناک ، بعد محاط ، سطح آب دریاچه ارومیه ، میانگین اطلاعات متقابل