کاربرد فرآیند تصمیم گیری چند معیاره و سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) در ارزیابی خطر زمین لغزش

بلایای طبیعی به عنوان بزرگترین دشمن طبیعی انسان, باعث کشته و مجروح شدن سالانه صدها هزار تن و بی خانمان شدن میلیون ها نفر در سراسر جهان می شود. از این رهگذر حرکات توده ای و زمین لغزش به عنوان یکی از معضلات جهانی پیش روی انسان است (گرایی، 1385). وجود عواملی از قبیل مستعد بودن ناهمواریها از نظر منشأ ساختمانی و دینامیک، قطع درختان و بهره برداری های بی رویه از جنگل ها، رعایت نکردن اصول فنی و نگهداری جاده های جنگلی و روستایی، عدم اعمال مدیریت صحیح و بهره برداری غیر اصولی از منابع موجود سبب شده که هر ساله خسارت های زیادی بر سکونت گاههای روستایی، فعالیت های ساختمانی و زراعی تحمیل شود (شادفر و همکاران، 1384). بررسی پدیده زمین لغزش جهت تهیه نقشه های پهنه بندی خطر زمین لغزش از یک سو به منظور شناسایی مناطق دارای قابلیت زمین لغزش در محدوده فعالیت های بشری حایز اهمیت بوده و از سوی دیگر جهت شناسایی مکان های امن برای توسعه زیستگاه ها و سکونتگاه های جدید و یا سایر کاربری های آتی انسان نظیر جاده ها، مسیر های انتقال نیرو و انرژی، نیروگاه ها و غیره در مقیاس های مختلف مورد توجه برنامه ریزان قرار دارد (سفیدگری و همکاران، 1384). زمین لغزش مانند بسیاری دیگر از پدیده های طبیعی دارای پارامتر های موثر گوناگون، پیچیده و غالبا کیفی هستند که تصمیم گیری در مورد آنها به علت نقش متفاوت هر کدام از پارامتر ها بر پدیده مورد نظر، مقدار اثر بخشی متفاوت آنها، کیفی بودن برخی و یکسان نبودن معیار سنجش در مورد بقیه عناصر باعث می شود که نتوان به راحتی در مورد وقوع یا عدم وقوع آنها در مناطق مختلف اظهار نظر کرد. یکی از روش هایی که در تبدیل معیارهای کیفی به کمی به کار می رود، روش های تصمیم گیری چند معیاره است. فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) یکی از این روش هاست که به کمک آن می توان معیارهای مختلف را دو به دو مقایسه کرد و سپس به تلفیق کلی نتایج حاصله در منطقه مورد مطالعه پرداخت و در نهایت مدلی ارائه داد که می توان از آن در مناطق مشابه استفاده کرد (احمدی و همکاران، 1384). تحقیق حاضر در بخشی از حوزه رودخانه هراز صورت گرفته که به خاطر شرایط آب و هوایی، فیزیوگرافی و تغییر کاربری همواره با مشکل زمین لغزش مواجه است. در این تحقیق اولویت بندی عوامل موثر بر زمین لغزش و پهنه بندی خطر آن با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) می شود.